MahaTET PYQ: विकासाच्या आयामांवर आधारित बहुपर्यायी प्रश्न | शिक्षक पात्रता परीक्षा २०२४

1. शारीरिक विकास: बालकाच्या उंची, वजन, आणि शरीरातील इतर शारीरिक बदलांचा विकास, ज्यात आनुवंशिकता, पोषण, आणि पर्यावरणाचा प्रभाव असतो.


2. मानसिक विकास: बालकाच्या संज्ञानात्मक क्षमतांचा विकास, ज्यात विचारशक्ती, स्मरणशक्ती, निरीक्षण क्षमता, आणि समस्या सोडविण्याची क्षमता यांचा समावेश आहे.


3. संवेगिक विकास: बालकाच्या भावना आणि संवेगांचा विकास, ज्यामुळे तो क्रोध, आनंद, दुःख, भीती इत्यादी भावनांचा अनुभव घेतो आणि त्यांचा व्यवस्थापन शिकतो.


4. क्रियात्मक विकास: बालकाच्या शारीरिक क्रिया आणि गतीशिलतेचा विकास, ज्यामुळे तो चालणे, धावणे, आणि इतर शारीरिक क्रिया योग्यरीत्या करू शकतो.


5. भाषिक विकास: बालकाच्या बोलण्याच्या, ऐकण्याच्या, आणि विचार प्रकट करण्याच्या क्षमतांचा विकास, ज्यामुळे तो आपले विचार आणि भावना व्यक्त करू शकतो.

6. सामाजिक विकास: समाजात राहून चांगले वागणे, सद्गुण, आणि आदर्शांचे पालन करणे याबाबत बालकाचे प्रशिक्षण व विकास होतो.


7. आनुवंशिकता आणि पर्यावरणाचा प्रभाव: बालकाच्या विकासावर त्याच्या आनुवंशिक गुणांबरोबरच त्याच्या भोवतालच्या पर्यावरणाचा प्रभाव असतो.


8. शिक्षकांची भूमिका: बालकाच्या शारीरिक, मानसिक, आणि संवेगिक विकासासंबंधी शिक्षकांचे ज्ञान आणि समर्थन आवश्यक आहे, जेणेकरून बालकांच्या कौशल्यांचा योग्य विकास होऊ शकेल.


9. परिवार आणि संवेगिक विकास: पारिवारिक वातावरण बालकाच्या संवेगिक विकासावर महत्त्वपूर्ण प्रभाव टाकतो, ज्यामुळे बालकाला आत्मविश्वास आणि संतुलित विकास मिळतो.


10. विकासाचे क्रमिक स्वरूप: सर्व विकासाचे घटक – शारीरिक, मानसिक, संवेगिक, भाषिक आणि सामाजिक हे क्रमिक स्वरूपात वाढत जातात आणि त्यांच्यातील समन्वय बालकाच्या समग्र व्यक्तिमत्त्वाला आकार देतो.

• केंद्रीय अर्थसंकल्प 2025: 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त, नवीन कर प्रणालीत मोठी सवलत

  शनिवारी सादर करण्यात आलेल्या केंद्रीय अर्थसंकल्प 2025-26 मध्ये अर्थमंत्री निर्मला सितारामन यांनी मोठा निर्णय घेतला आहे. त्यांनी 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त करण्याची घोषणा केली आहे. ही सवलत फक्त नवीन कर प्रणाली (न्यू टॅक्स रेजिम) अंतर्गत कर भरणाऱ्यांसाठीच लागू असेल. याआधी 7 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त होते, परंतु आता ही मर्यादा 12 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. 
  
  अर्थमंत्र्यांच्या या घोषणेमुळे अर्थतज्ज्ञही थक्क झाले आहेत. मात्र, या करमुक्तीमध्ये काही अटी आहेत. जर करदात्याकडे कोणतीही गुंतवणूक नसेल, तर 12 लाख रुपयांच्या उत्पन्नावर 15% कर लागेल. याआधी ही मर्यादा 7 लाख रुपये होती. 
  

  कोणत्या उत्पन्न गटाला किती कर? 

  नवीन कर प्रणालीनुसार, 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त केले आहे. मात्र, जुन्या कर प्रणालीनुसार कर भरणाऱ्यांना याचा फायदा मिळणार नाही. कलम 87A नुसार, कर सवलत 7 लाखांवरून 12 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. यामुळे नोकरदार वर्गाला सर्वात जास्त फायदा होणार आहे. 
  
  पगारदार करदात्यांना 75,000 रुपयांचे स्टँडर्ड डिडक्शन (standard deduction) मिळत असल्याने, त्यांचे 12 लाख 75 हजार रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त होईल. 

  कोणत्या सेक्शननुसार गुंतवणूक केल्यास करमुक्ती?

   
  12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त करण्यासाठी करदात्यांनी विविध सेक्शननुसार गुंतवणूक केली पाहिजे. यातील काही महत्त्वाच्या सेक्शन्स खालीलप्रमाणे आहेत: 
  
  – **सेक्शन 80C**: पीपीएफ, लाइफ इन्शुरन्स पॉलिसी प्रीमियम, नॅशनल सेव्हिंग सर्टिफिकेट, इक्विटी लिंक्ड सेव्हिंग स्कीम (ELSS), गृहकर्जावरील व्याज इ. 
  – **सेक्शन 80CCD**: नॅशनल पेन्शन स्कीम (NPS) अंतर्गत गुंतवणूक. 
  – **सेक्शन 80E**: शिक्षण कर्जावरील व्याज. 
  – **सेक्शन 80D**: आरोग्य विमा प्रीमियम. 
  – **सेक्शन 24**: गृहकर्जावरील व्याज. 
  – **सेक्शन 80TTA**: बँक ठेवींवरील व्याज. 
  – **सेक्शन 80DD**: अपंगत्व असलेल्या कुटुंबीयांसाठी खर्च. 
  – **सेक्शन 80DDB**: विशिष्ट आजारांसाठी उपचार खर्च. 
  – **सेक्शन 80G**: दान देणग्यासाठी कर सवलत. 

  नवीन कर प्रणालीचा फायदा

   
  नवीन कर प्रणाली अंतर्गत 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त केल्याने मध्यमवर्गीय कुटुंबांवरील कराचा ओझे कमी होणार आहे. याशिवाय, गुंतवणूक आणि बचत करणाऱ्यांना कर सवलतीचा अधिक फायदा मिळेल. मात्र, जुन्या कर प्रणालीनुसार कर भरणाऱ्यांना या सुधारणेचा फायदा मिळणार नाही. 
  
  केंद्रीय अर्थसंकल्प 2025-26 मध्ये 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त करण्याचा निर्णय मोठा बदल घेऊन आला आहे. हा निर्णय मध्यमवर्गीय आणि नोकरदार वर्गासाठी मोठ्या आर्थिक आधाराचा संदेश देणारा आहे. मात्र, करदात्यांनी या सवलतीचा पूर्ण फायदा घेण्यासाठी योग्य गुंतवणूक आणि बचत योजनांचा अवलंब करावा लागेल.

विकासाच्या आयामांवर आधारित २० बहुपर्यायी प्रश्न

1. शारीरिक विकासामध्ये कोणते घटक येतात?

(a) शारीरिक उंची वाढ

(b) मानसिक शक्ती

(c) सामाजिक कौशल्ये

(d) संवेगिक भावना


उत्तर: (a) शारीरिक उंची वाढ


2. शिशू सुरुवातीला कोणावर अवलंबून असतो?

(a) स्वतःवर

(b) शिक्षकांवर

(c) पालकांवर

(d) मित्रांवर


उत्तर: (c) पालकांवर


3. मानसिक विकासाच्या प्रक्रियेत कोणता घटक सामाविष्ट आहे?

(a) क्रोध

(b) स्मरणशक्ती

(c) उंची

(d) मोटर कौशल्य


उत्तर: (b) स्मरणशक्ती


4. संज्ञानात्मक विकास म्हणजे काय?

(a) भावनिक कौशल्ये

(b) शारीरिक वाढ

(c) मानसिक क्षमता वाढ

(d) सामाजिक संबंध


उत्तर: (c) मानसिक क्षमता वाढ

• 
  ‘इनॅक्टिव्हिटी रिबूट’ फीचरमुळे iphone कोणालाच हॅक करता येणार नाही, फोन आपोआप रिबूट

5. बालकाचा संवेगिक विकास कोणावर अवलंबून असतो?

(a) नैसर्गिक वातावरण

(b) पालकांचा आदर

(c) पारिवारिक वातावरण

(d) शारीरिक वाढ


उत्तर: (c) पारिवारिक वातावरण


6. क्रियात्मक विकासात कोणता घटक समाविष्ट आहे?

(a) विचार प्रक्रिया

(b) चालणे

(c) स्मरणशक्ती

(d) समाजात वागणूक


उत्तर: (b) चालणे

7. भाषिक विकासाचा प्रारंभ कधी होतो?

(a) 2 वर्षे

(b) 6 महिने

(c) 1 वर्ष

(d) 3 वर्षे


उत्तर: (b) 6 महिने


8. बालकाचा पहिला सामाजिक संपर्क कोणत्या माध्यमातून होतो?

(a) समाज

(b) शाळा

(c) कुटुंब

(d) मित्र


उत्तर: (c) कुटुंब


9. सामाजिक विकास म्हणजे काय?

(a) स्वतःच्या भावना व्यक्त करणे

(b) कौशल्ये विकसित करणे

(c) समाजात राहून शिकणे

(d) आत्मसंतुष्टता प्राप्त करणे


उत्तर: (c) समाजात राहून शिकणे

• 
  ₹5 लाख पर्यंत मोफत उपचार: असे तयार करा आयुष्मान वय वंदना कार्ड

10. संवेगिक विकास कोणत्या भावनांवर अवलंबून असतो?

(a) स्वप्न, निर्णय

(b) भीती, क्रोध

(c) चालणे, बसणे

(d) स्मरणशक्ती


उत्तर: (b) भीती, क्रोध


11. क्रियात्मक विकास कोणत्या प्रणालीवर आधारित आहे?

(a) संज्ञान

(b) भाषा

(c) स्नायू आणि तंत्रिका संयोजन

(d) समाज


उत्तर: (c) स्नायू आणि तंत्रिका संयोजन

12. कोणत्या वयात बालक छोटे वाक्ये बोलू लागतो?

(a) 1 वर्ष

(b) 3 वर्षे

(c) 5 वर्षे

(d) 6 महिने


उत्तर: (b) 3 वर्षे


13. बालकाचा शारीरिक विकास कशावर अवलंबून असतो?

(a) नैसर्गिक क्षमता

(b) मानसिक विचार

(c) पोषण आहार

(d) सांस्कृतिक मूल्ये


उत्तर: (c) पोषण आहार


14. कोणत्या विकास प्रक्रियेमुळे बालक आत्मविश्वास मिळवतो?

(a) संज्ञानात्मक

(b) शारीरिक

(c) क्रियात्मक

(d) सामाजिक


उत्तर: (c) क्रियात्मक

• 
  Govardhan Puja 2024: भगवान श्रीकृष्ण आणि गोवर्धन पर्वताची कथा: गोवर्धन पूजेचे धार्मिक महत्त्व

15. बालक कोणत्या वयात शब्दांची अधिकाधिक समज प्राप्त करतो?

(a) 3 वर्षे

(b) 6 महिने

(c) 15-16 वर्षे

(d) 1 वर्ष


उत्तर: (c) 15-16 वर्षे


16. बालकाला संज्ञानात्मक विकासात कोणती कौशल्ये विकसित होतात?

(a) चालणे आणि बसणे

(b) निरीक्षण आणि स्मरण

(c) भोजन आणि पोषण

(d) शरीराची वाढ


उत्तर: (b) निरीक्षण आणि स्मरण

17. बालकाच्या संवेगिक विकासावर कोणता घटक प्रभावी ठरतो?

(a) समाज

(b) पारिवारिक वातावरण

(c) शाळा

(d) आहार


उत्तर: (b) पारिवारिक वातावरण


18. भाषिक विकासाचे कोणते उद्दिष्ट आहे?

(a) शरीराची वाढ

(b) समाजाचे पालन करणे

(c) भावना आणि विचार व्यक्त करणे

(d) चालणे आणि धावणे


उत्तर: (c) भावना आणि विचार व्यक्त करणे


19. सामाजिक विकासामुळे बालकात कोणते गुण विकसित होतात?

(a) शारीरिक मजबुती

(b) सांस्कृतिक भावना

(c) आहाराची आवड

(d) मानसिक संघर्ष


उत्तर: (b) सांस्कृतिक भावना


20. शिक्षकाला संज्ञानात्मक विकासाची माहिती असणे का आवश्यक आहे?

(a) चांगले आहार देण्यासाठी

(b) मानसिक समस्या सोडविण्यासाठी

(c) चालण्यास मदत करण्यासाठी

(d) शरीराची वाढ करण्यासाठी


उत्तर: (b) मानसिक समस्या सोडविण्यासाठी

• केंद्रीय अर्थसंकल्प 2025: 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त, नवीन कर प्रणालीत मोठी सवलत
  शनिवारी सादर करण्यात आलेल्या केंद्रीय अर्थसंकल्प 2025-26 मध्ये अर्थमंत्री निर्मला सितारामन यांनी मोठा निर्णय घेतला आहे. त्यांनी 12 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त करण्याची घोषणा केली आहे. ही सवलत फक्त नवीन कर प्रणाली (न्यू टॅक्स रेजिम) अंतर्गत कर भरणाऱ्यांसाठीच लागू असेल. याआधी 7 लाख रुपयांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त होते, परंतु आता ही मर्यादा 12 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात … Read more
• अल्लू अर्जुनच्या घरावर हल्ला: वादग्रस्त घटनांमुळे सुपरस्टारने घेतला मोठा निर्णय
  साऊथ सिनेमाचा सुपरस्टार अल्लू अर्जुन सध्या दोन टोकाच्या परिस्थितींना सामोरा जात आहे. एका बाजूला त्याचा ब्लॉकबस्टर चित्रपट ‘पुष्पा 2’ बॉक्स ऑफिसवर जोरदार कमाई करत आहे, तर दुसरीकडे चित्रपटाशी संबंधित वाद त्याच्या वैयक्तिक आयुष्यावरही परिणाम करत आहे. रविवारी संध्याकाळी थिएटरबाहेर झालेल्या चेंगराचेंगरीत एका महिलेचा मृत्यू झाला. या घटनेचा निषेध करण्यासाठी आंदोलनकर्त्यांनी अल्लू अर्जुनच्या घरावर हल्ला करत … Read more
• जैसलमेरमध्ये जीएसटी परिषदेची बैठक; दरांमध्ये महत्त्वाचे बदल, महागाईचा भार वाढला
  केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांच्या नेतृत्वाखाली जीएसटी परिषदेची 55वी बैठक जैसलमेर येथे संपन्न झाली. या बैठकीत जीएसटी दरांवर फेरविचार करण्यात आला असून काही वस्तूंवरील करात वाढ झाली आहे. फोर्टिफाईड तांदळावर 5% जीएसटी, पॉपकॉर्नवर वेगवेगळे दर लागू परिषदेने फोर्टिफाईड तांदळावर 5% जीएसटी लावण्याचा निर्णय घेतला आहे. याशिवाय, रेडी-टू-इट पॉपकॉर्नसाठी विविध जीएसटी दर निश्चित करण्यात आले आहेत: … Read more
• तुम्ही पाहायलाच हवेत: 2024 चे 10 दमदार हिंदी सिनेमे
  
  सिनेसृष्टीत दरवर्षी अनेक चित्रपट प्रदर्शित होतात. यंदा काही सिनेमांनी त्यांच्या कथानक, अभिनय आणि दिग्दर्शनामुळे प्रेक्षकांची मनं जिंकली. येथे असे 10 सिनेमे आहेत, जे तुम्ही नक्कीच पाहायला हवेत. 1. आय वॉन्ट टू टॉक सुजित सरकार दिग्दर्शित आणि अभिषेक बच्चनच्या उत्कृष्ट अभिनयाने सजलेला हा चित्रपट कॅन्सरग्रस्त वडील आणि मुलीच्या नात्यावर आधारित आहे. हा अभिषेकच्या कारकिर्दीतील सर्वोत्तम सिनेमा … Read more
• मुंबई आणि टीम इंडियाला अलविदा, पृथ्वी शॉ या देशासाठी खेळणार विश्वचषक!
  मुंबई क्रिकेटमधील युवा प्रतिभावान खेळाडू पृथ्वी शॉ सध्या चर्चेत आहे. त्याच्या फिटनेस समस्यांमुळे आणि शिस्तीच्या अभावामुळे त्याला रणजी ट्रॉफी आणि विजय हजारे ट्रॉफीच्या संघातून वगळण्यात आले आहे. एकेकाळी दुसरा सचिन तेंडुलकर म्हणून गौरवलेल्या पृथ्वी शॉची कारकीर्द आता संकटात आहे. मुंबई संघातून वगळण्याची कारणे मुंबई क्रिकेट संघाच्या सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, पृथ्वी शॉच्या जीवनशैलीत सातत्याचा अभाव दिसत … Read more