५ सप्टेंबर रोजी शिक्षक दिनाच्या निमित्ताने देशभरातील ४५ शिक्षकांना “राष्ट्रीय शिक्षक पुरस्कार २०२५” जाहीर झाले असून, त्यामध्ये महाराष्ट्रातील तिघा शिक्षकांचा समावेश आहे. केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने जाहीर केलेल्या यादीत मुंबई, नांदेड आणि लातूर येथील शिक्षकांचा गौरव झाला आहे.
या तिघा शिक्षकांमध्ये –
🔹 सोनिया विकास कपूर – अणुशक्ती केंद्रीय विद्यालय क्र. २, मुंबई
🔹 शेख मोहम्मद – जिल्हा परिषद उच्च माध्यमिक विद्यालय, आर्धापूर, नांदेड
🔹 संदीपन जगदाळे – दयानंद कला महाविद्यालय, लातूर
राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांच्या हस्ते दिला जाणारा हा पुरस्कार प्रमाणपत्र, ₹५०,००० रोख रक्कम आणि रौप्य पदक अशा स्वरूपात असतो.
ग्रामीण मुलींसाठी ‘सेफ स्कूल अ‍ॅट डोअरस्टेप’
नांदेड जिल्ह्यातील शेख मोहम्मद हे गेल्या २८ वर्षांपासून शालेय शिक्षण क्षेत्रात कार्यरत आहेत. ग्रामीण भागातील विशेषतः मुलींच्या शिक्षणासाठी त्यांनी मोठे योगदान दिले आहे. २०१६ मध्ये प्राचार्य म्हणून कार्यभार स्वीकारल्यानंतर त्यांनी अनेक मुली सातवी नंतर शाळा सोडत असल्याचे लक्षात घेतले. यामागील मुख्य कारण म्हणजे दूरवरच्या शाळेत जाण्यासाठी मुलींना सुरक्षितता समस्यांचा सामना करावा लागत होता.
त्यावर उपाय म्हणून त्यांनी गावातच पाच खोल्या भाड्याने घेऊन “सेफ स्कूल अ‍ॅट डोअरस्टेप” ही संकल्पना राबवली. यामुळे मुलींच्या शाळेत जाण्याचे प्रमाण वाढले आणि आज शाळा सोडणाऱ्या मुलींचे प्रमाण शून्य झाले आहे. अनेक मुलींनी पुढे वैद्यकीय शिक्षणासह उच्च शिक्षण पूर्ण केले आहे. याशिवाय शेख यांनी स्वच्छता व मासिक पाळी स्वच्छता यासाठी उपक्रम राबवून दरमहा पाच लाख सॅनिटरी पॅड्सचे वितरण सुनिश्चित केले.
लातूरचे संगीत शिक्षक – विद्यार्थ्यांचा प्रेरणादायी आदर्श
लातूरच्या दयानंद कला महाविद्यालयातील संदीपन जगदाळे हे गेल्या २३ वर्षांपासून संगीत शिक्षण क्षेत्रात कार्यरत आहेत. दहावीत असताना पोवाडे गाण्यापासून त्यांनी सुरुवात केली आणि पुढे एम.ए., पीएच.डी. पूर्ण करून ते महाविद्यालयात संगीत शिक्षक झाले.
२०२३ मध्ये त्यांनी राज्य सर्वोत्तम शिक्षक पुरस्कार जिंकला होता. विशेष म्हणजे त्यांनी मिळालेल्या एक लाख रुपयांच्या बक्षिसाची संपूर्ण रक्कम लातूरमधील अनाथ मुलांच्या शिक्षणासाठी दान केली. ते केवळ विद्यार्थ्यांना औपचारिक शिक्षण देत नाहीत तर ग्रामीण व शहरी भागातील कलाकारांना व्यासपीठ उपलब्ध करून देतात.
मुंबईच्या सोनिया कपूर – विद्यार्थ्यांसाठी नवे प्रयोगशील अध्यापन
अणुशक्ती केंद्रीय विद्यालय क्र. २, मुंबई येथील सोनिया विकास कपूर या दोन दशकांपासून अध्यापन करत आहेत. विद्यार्थ्यांना सोप्या व आनंददायी पद्धतीने शिकविण्याच्या त्यांच्या शैलीमुळे त्या लोकप्रिय आहेत. शैक्षणिक पद्धतींमध्ये नवकल्पना आणि प्रयोग करण्यास त्यांना नेहमीच प्रोत्साहन मिळाले आहे.
या राष्ट्रीय सन्मानाबद्दल बोलताना त्या म्हणाल्या – “अणुशक्ती शिक्षण मंडळाने दिलेल्या संधीबद्दल मी आभारी आहे. विद्यार्थ्यांसोबत नवे अध्यापन तंत्र वापरणे आणि शिकण्याला अधिक उत्साही बनवणे हेच माझे ध्येय आहे.”
निष्कर्ष
राष्ट्रीय शिक्षक पुरस्कार २०२५ हा महाराष्ट्रासाठी अभिमानाचा क्षण आहे. शेख मोहम्मद, संदीपन जगदाळे आणि सोनिया कपूर यांनी आपल्या कार्यातून समाजात शिक्षणाचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे. त्यांच्या प्रेरणादायी कार्यामुळे महाराष्ट्रातील शिक्षकांना नवीन उर्जा व दिशा मिळणार आहे.