मुंबई : देशात वैद्यकीय शिक्षण घेण्याचे स्वप्न पाहणाऱ्या हजारो विद्यार्थ्यांसाठी खासगी व अभिमत विद्यापीठांचा कोट्यवधी रुपयांचा खर्च परवडत नाही. अशा परिस्थितीत दरवर्षी तब्बल ४० ते ५० हजार विद्यार्थी परदेशात एमबीबीएससाठी रवाना होत आहेत. परदेशातील शिक्षण खर्च भारताच्या तुलनेत एक-तृतीयांश असून, यामुळे विद्यार्थ्यांचा कल वाढत आहे.
देशातील परिस्थिती
दरवर्षी सुमारे २५ लाख विद्यार्थी नीट (NEET) परीक्षा देतात. त्यापैकी १० ते १२ लाख विद्यार्थी पात्र ठरतात. पण अखिल भारतीय क्रमवारीत पहिल्या १ लाखात येणाऱ्यांनाच खासगी वा अभिमत महाविद्यालयात प्रवेशाची संधी मिळते.
- खासगी महाविद्यालये: ४.५ वर्षांच्या अभ्यासक्रमासाठी ५० ते ६० लाख रुपये खर्च.
- अभिमत विद्यापीठे: १ ते १.५ कोटी रुपये खर्च.
सरकारी महाविद्यालयांमध्ये फक्त २५ ते ३० हजार जागा असून, त्यापैकी ५०% जागा आरक्षित असतात. मुंबईतील केईएमसारख्या प्रतिष्ठित संस्थेत प्रवेशासाठी पहिल्या २-३ हजार रँकमध्ये असणे आवश्यक आहे.
परदेशातील पर्याय
परदेशातील अनेक देशांमध्ये वैद्यकीय शिक्षण तुलनेने स्वस्त आणि सुविधायुक्त आहे.
- जॉर्जिया, रशिया, फिलिपाईन्स: ३० ते ४० लाख रुपये
- कझाकिस्तान: २० लाख रुपये
- चीन: ३० लाख रुपये
या शुल्कामध्ये निवास आणि इतर सुविधा समाविष्ट असून, बहुतेक वेळा शुल्क टप्प्याटप्प्याने भरता येते. परदेशातील महाविद्यालयांमध्ये आधुनिक प्रयोगशाळा, प्रॅक्टिकल प्रशिक्षणाची चांगली सोय आणि आंतरराष्ट्रीय वातावरण मिळते.
अडचणी आणि अटी
अमेरिका, ब्रिटन, कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड वगळता इतर बहुतेक देशांत शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर तेथे व्यवसायाची परवानगी मिळत नाही. भारतात परत आल्यानंतर एफएमजीई परीक्षा उत्तीर्ण होणे बंधनकारक आहे. ही परीक्षा नापास झाल्यास पदवीला व्यावसायिक मान्यता मिळत नाही.
का वाढतोय परदेशाचा कल?
- कमी खर्च
- आधुनिक सुविधा
- प्रवेश प्रक्रिया तुलनेने सोपी
- जागतिक दर्जाचे प्राध्यापक
- भारतातील स्पर्धा आणि कोट्यवधींचा खर्च टाळण्याची संधी
तज्ज्ञांच्या मते, भारतातील खासगी शिक्षणाचा दर कमी झाला नाही, तोपर्यंत विद्यार्थ्यांची विदेशाकडे धाव कायम राहणार आहे.