नवी दिल्ली– केंद्र सरकारने देशातील रस्ते सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. नवीन नियमांनुसार, प्रत्येक नवीन दुचाकी वाहनाच्या विक्रीवेळी दोन BIS प्रमाणित हेल्मेट देणे अनिवार्य करण्यात आले आहे. एक चालकासाठी आणि एक मागे बसणाऱ्या प्रवाशासाठी.
काय आहे नवा नियम?
रस्ते परिवहन आणि महामार्ग मंत्रालयाने 23 जून 2025 रोजी एक मसुदा अधिसूचना जाहीर केली. त्यानुसार, मोटार वाहन नियम 1989 मध्ये सुधारणा करत नवीन वाहन निर्मात्यांना दोन प्रमाणित हेल्मेट पुरवणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. ही अंमलबजावणी अधिसूचना राजपत्रात प्रसिद्ध झाल्यानंतर तीन महिन्यांनी सुरू होणार आहे.
हेल्मेट वापरावर भर
भारतात दरवर्षी होणाऱ्या रस्ते अपघातांमध्ये सर्वाधिक मृत्यू हे दुचाकीस्वारांचे होतात. त्यामध्येही मागे बसणाऱ्या व्यक्तींकडून हेल्मेट न घालण्याचे प्रमाण अधिक आहे. हीच बाब लक्षात घेता आता गाडीसोबतच दोन प्रमाणित हेल्मेट देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.
ABS ब्रेकिंग सिस्टीमही बंधनकारक
नियमांनुसार, 1 जानेवारी 2026 पासून सर्व L2 श्रेणीतील दोनचाकींमध्ये ABS (Anti-lock Braking System) बसवणे देखील अनिवार्य करण्यात आले आहे. यामुळे आपत्कालीन ब्रेकिंग दरम्यान वाहनांचा संतुलन राखला जाईल आणि अपघातांचे प्रमाण घटेल.
काय आहेत L2 श्रेणीतील वाहनं?
- ज्यांचे इंजिन 50cc पेक्षा जास्त आहे
- किंवा ज्यांची कमाल वेगमर्यादा 50 किमी/तास पेक्षा जास्त आहे
अपवाद कुणाला?
हेल्मेटबाबत मोटार वाहन कायदा कलम 129 अंतर्गत काही अपवाद लागू होतात. उदा. काही व्यवसायिक वापरासाठीची वाहने, विशेष परवानग्या इ.
नागरिकांच्या प्रतिक्रिया मागवण्यात आल्या
सरकारने 30 दिवसांचा कालावधी दिला असून, या कालावधीत नागरिक, कंपन्या आणि संबंधित घटक आपली मते comments-morth@gov.in या ई-मेलवर पाठवू शकतात.
मुख्य मुद्दे एकत्रितपणे
नियम अंमलबजावणीची तारीख दोन हेल्मेट अनिवार्य अधिसूचनेपासून 3 महिन्यांनी ABS सिस्टीम बंधनकारक 1 जानेवारी 2026 पासून अभिप्राय सादर करण्याची मुदत 23 जुलै 2025 पर्यंत
निष्कर्ष
भारत सरकारच्या या नव्या निर्णयामुळे दुचाकी चालवताना चालक आणि प्रवाशाची सुरक्षितता मोठ्या प्रमाणात वाढणार आहे. यामुळे केवळ अपघातांचे प्रमाण कमी होणार नाही, तर हेल्मेटसारख्या महत्त्वाच्या उपकरणांचा वापरही वाढेल.