मुंबई
राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (SCERT) ने नवीन शैक्षणिक वर्षासाठी (2025) शालेय शिक्षणाचा अभ्यासक्रम जाहीर केला आहे. नव्या मसुद्यात अनेक महत्त्वाचे बदल करण्यात आले असून, सर्वाधिक चर्चा होतेय ती तिसऱ्या भाषेच्या निवडीसंदर्भातील निर्णयाची — जो सध्या ‘वेटिंग’वर ठेवण्यात आला आहे.
हा नवा मसुदा राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 (NEP 2020) नुसार तयार करण्यात आला असून, पहिली ते दुसरीच्या विद्यार्थ्यांना मातृभाषेत शिक्षण देण्यावर भर देण्यात आला आहे. मात्र, तिसऱ्या भाषेच्या निवडीसंदर्भात निर्णय अद्याप घेतलेला नसल्याचे स्पष्ट करण्यात आले आहे. त्यामुळे मराठी, हिंदी आणि इंग्रजी या भाषांपैकी तिसरी भाषा कोणती असावी, यावर अंतिम निर्णय लवकरच घेतला जाणार आहे.
नवीन अभ्यासक्रमाची वैशिष्ट्ये:
- विद्यार्थ्यांचे संपूर्ण व्यक्तिमत्त्व घडवण्यावर भर
- संवादकौशल्य, गणित, संस्कृती, पर्यावरण आणि सामाजिक विषयांचे एकत्रित अध्ययन
- जीवनकौशल्य, उद्योजकता, अर्थसाक्षरता, व्यवहारिक शिक्षण आणि मूल्यशिक्षण यांचा समावेश
- शिक्षण अधिक उपयुक्त, सर्जनशील आणि समावेशी बनवण्याची दिशा
या नव्या अभ्यासक्रमात “परिसर अभ्यास” (Environmental Studies) या विषयावर विशेष लक्ष देण्यात आले आहे. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या परिसरातील अनुभवांवर आधारित शिक्षण दिले जाणार आहे. यामुळे शिक्षण अधिक प्रयोगशील, स्थानिक आणि समर्पक ठरणार आहे.
शिक्षकांची भूमिकाही बदलणार:
या बदलानंतर शिक्षकांची भूमिकाही मार्गदर्शक, संप्रेरक आणि सर्जनशील अभ्यासासाठी संधी निर्माण करणारी असणार आहे. पारंपरिक पद्धतीपेक्षा कृती-आधारित शिक्षणावर भर दिला जाणार आहे.
निष्कर्ष:
SCERT कडून सादर करण्यात आलेला हा मसुदा राज्याच्या शालेय शिक्षणाच्या दृष्टीने ऐतिहासिक पाऊल ठरू शकतो. तिसऱ्या भाषेच्या निर्णयासाठी सर्वांच्या सूचनांची वाट पाहत असलेले राज्य, आता विद्यार्थ्यांसाठी अधिक समावेशक आणि कौशल्याधारित शिक्षणाचा मार्ग आखत आहे.