अलीकडेच एक हृदय विदारक घटना घडली आहे: १८ वर्षाच्या एका विद्यार्थिनीला तीन दिवस पाळी थांबवणाऱ्या गोळ्या (menstrual suppression pills) घेतल्यावर पाय‑मांडींमध्ये तीव्र वेदना सुरु झाली, रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्तगाठी सापडल्या (डीप वेन थ्रोम्बोसिस).
मशीन अशा गोळ्यांचा वापर हार्मोनल उपाय म्हणून अनेक स्त्रिया, मुली पाळी कालवण्यासाठी किंवा मासिक पाळीशी संबंधित इतर त्रास कमी करण्यासाठी करतात. पण, हे लक्षात घेणे गरजेचे आहे की, डॉक्टरांच्या सल्ल्याविना हे धोकादायक ठरू शकते.
मासिक पाळी थांबवण्याचे कारणे
- धार्मिक, सामाजिक किंवा कौटुंबिक कारणांमुळे काही स्त्रिया किंवा मुली पाळी ये te eण्याआधी किंवा दरम्यानचा काळ पुढे ढकलू इच्छितात.
- पाळीमुळे होणारी वेदना, दुखणे, अस्वस्थता, दर महिना होणारे शारीरिक बदल यावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी.
- प्रवास, इतर सामाजिक आयोजन, शारीरिक श्रम, परीक्षा‑कार्य यांसारख्या प्रसंगांमध्ये सुविधा मिळवण्यासाठी.
हार्मोन्सचा प्रभाव आणि धोके
- ह्या गोळ्यांमध्ये हार्मोन्स (उदा. प्रोजेस्टिन, एस्ट्रोजेन किंवा त्यांचे संयोजन) असू शकतात, जे शरीरातील हार्मोनल संतुलन बदलतात.
- हे रक्त वाहिन्यांमध्ये गाठी (थ्रोम्बोसिस) निर्माण करू शकतात. जर त्या गाठी फुफ्फुसांची रक्तवाहिनी (pulmonary embolism) मध्ये पोहोचतील, तर ती अतिशय गंभीर असू शकते, अगदी मृत्यूची वेळ आली तरी.
- इतर संभाव्य त्रास: रक्त स्रावातील बदल, पचनसंस्थेचा त्रास, वजन वाढणे, हार्मोन बदलामुळे मानसिक—भावनिक असंतुलन.
योग्य वापर कधी सुरक्षित ठरतो?
- वैद्यकीय सल्ला
- स्त्रीरोगतज्ज्ञ किंवा गायनॅकॉलॉजिस्टचा सल्ला घेणे अनिवार्य.
- मेडिकल इतिहास, कौटुंबिक इतिहास, इतर आजारीपणाची माहिती (उदा. हृदय–रक्तवाहिनी रोग, साखर आजार वगैरे) तपासून निर्णय घेतला पाहिजे.
- डोस आणि कालमर्यादा
- योग्य मात्रेत आणि योग्य वेळेस गोळ्या घेणे.
- फक्त आवश्यक असेल तेव्हाच थोड्या दिवसांसाठीच वापर.
- पर्यायी मार्ग
- पाळीशी संबंधित वेदना कमी करण्यासाठी आयुर्वेद, योगा, आहारातील बदल, ताण तणाव व्यवस्थापन.
- व्यायाम, हलके फिजिकल काम, आणि गरम पाण्याने सेक.
धोक्याचे संकेत (Warning Signs)
जर खालीलपैकी कोणतेही लक्षण दिसले, तर त्वरित वैद्यकीय सल्ला घ्यावा:
- पाय, गुडघे किंवा पाठीमध्ये अचानक, तीव्र सूज किंवा वेदना
- श्वासोच्छ्वास घेण्यास त्रास
- छाती किंवा छातीमध्ये जयचरणे किंवा घ्युम … (छातीत वेदना किंवा खूप जडपणा)
- रक्त स्रावातील बदल, जसे साधेपणाने खूप जास्त किंवा अनियमित स्राव
निष्कर्ष
मासिक पाळी थांबवणाऱ्या गोळ्या हे एक वैद्यकीय उपचार प्रकार आहे, जो योग्य सल्ला, योग्य परिस्थिती आणि योग्य वापरावर अवलंबून सुरक्षित असू शकतो. पण कोणत्याही परिस्थितीत हे स्वतःहून, कोणत्याही डॉक्टरांच्या सल्ल्याविना घेणे धोका वाढवू शकते.
तुमच्या आरोग्याची काळजी घ्या, वैद्यकीय माहिती गोळा करा आणि निर्णय घेताना तज्ञांचा मार्गदर्शन स्वीकारा.