Government Health Scheme India, PMJAY issues:
मुंबई – केंद्र सरकारची महत्वाकांक्षी आरोग्य योजना आयुष्मान भारत प्रधानमंत्री जनआरोग्य योजना ही गरीब आणि वंचितांसाठी दिलासा देणारी योजना मानली जाते. मात्र प्रत्यक्षात काही रुग्ण आणि त्यांचे नातेवाईक यांना या योजनेचा अपेक्षित लाभ न मिळाल्याचे धक्कादायक वास्तव पुढे आले आहे.
मुंबईतील एका समाजकार्य करणाऱ्या महिलेला तिच्या आजारी आईसाठी या योजनेचा लाभ घेता न आल्यामुळे संताप व्यक्त करावा लागला. ती महिला सांगते की, “माझ्या ७५ वर्षीय आईकडे वैध आयुष्मान कार्ड असूनही, मुंबई, ठाणे आणि नवी मुंबईतील तब्बल २४ हॉस्पिटल्समध्ये संपर्क केल्यावरही कुठेही उपचार मिळाले नाहीत. उलट रुग्णालयांनी वेगवेगळ्या अटी लावल्या.”
यासंदर्भात महिलेला कोणतीही अधिकृत मदत मिळाली नाही. तिने हेल्पलाईनवर संपर्क साधून, संबंधित कोऑर्डिनेटर्सशी बोलूनही अपेक्षित मदत न मिळाल्याने तिला वैफल्य आणि संताप दोन्ही वाटले. तिच्यासारख्या आणखी अनेक महिलांनी आपल्या समस्या सोशल मीडियावर व्हिडीओद्वारे मांडल्याने ही बाब चर्चेचा विषय बनली आहे.
अनेक रुग्णालये आयुष्मान भारत अंतर्गत दाखल रुग्णांकडून अतिरिक्त शुल्क मागतात किंवा थेट नकार देतात. योजना केवळ कागदावरच असून, प्रत्यक्ष लाभ मिळवण्यासाठी रुग्णांना धावपळ करावी लागते. काही ठिकाणी योजना असल्याचे फलक असले तरी सेवांचा अभाव जाणवतो.
सरकारने योजनेच्या प्रचारासाठी मोठ्या प्रमाणावर जाहिरातबाजी केली आहे. मात्र योजनेतून लाभ मिळत नाही तर ती विमा योजना नाहीच – असा आरोप लाभार्थींनी केल्याने योजना फसवणूक ठरत असल्याचे अनेकांचे मत आहे.
योजना कार्यान्वयनात पारदर्शकता, रुग्णालयांची जबाबदारी आणि केंद्र-राज्य यंत्रणांमधील समन्वय आवश्यक आहे. अन्यथा आयुष्मान भारत योजना केवळ नावापुरती आणि गरीबांना फसवणारी योजना बनण्याची शक्यता आहे.