दिल्लीतील कौटुंबिक न्यायालयाने एका खासगी प्रकरणात निर्णय दिला आहे की, “परकीय संबंधात आनंदी असणारी पत्नी (living in adultery)” तिच्या पतीकडून राखीव भरणा (maintenance) मागू शकत नाही. या निर्णयामागचे कायदेशीर आधार आणि व्यवहारातील परिणाम खालीलप्रमाणे:
प्रकरणाचा तपशील आणि न्यायालयीय निरीक्षणे
- या जोडीचे घटस्फोट मे 2024 मध्ये मंजूर करण्यात आला, कारणी पत्नीने परकीय नातेसंबंध राखला होता. या पद्धतीने घटस्फोटाचा निर्णय दर्ज करण्यात आला .
- घटस्फोटाची मूळ खटल्यातील DNA रिपोर्टमध्ये असे निदर्शनास आले की, एक अपत्य वास्तवात तिचे आहे, परंतु भूतपूर्व पतीचे नाही .
- सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे: DNA रिपोर्ट किंवा घटस्फोट न्यायादेशावर महिला आवाज उठवू लागली नाही, ज्याचा अर्थ न्यायालयानुसार ती आत्मसात (implicitly) मान्य करते की ती परकीय नात्यामध्ये आहे .
कायदेशीर आधार: Section 125(4) CrPC
भारतीय दंड प्रक्रियेच्या कलम 125(4) अंतर्गत वधू “if living in adultery” असताना पतीकडून राखीव भरणा मागू शकत नाही. यावर कोर्टने ठामपणे आळ आणि विश्लेषण केले आहे .
अर्थसाहाय्याच्या गरजा आणि महिला संपत्ती
न्यायालयाने असेही लक्षात घेतले की, पत्नीकडे तिच्या मालकीच्या संपत्तीतून पुरेशी उत्पन्न निर्माण होते, आणि तिच्या अपत्यांची आर्थिक जबाबदारी भूतपूर्व पती घेऊन आहे. म्हणून भरणा मागण्यास आवश्यक अडचण न्यायालयाने लक्षात घेतली नाही .
उच्च न्यायालयांची पदधती: एकदाच्यावेळी अपवित्र संबंध पुरेसे नाही
दिल्ली उच्च न्यायालयाचे आधीचे निर्णय हे स्पष्ट करतात की, एकदा‑दुसऱ्यांदा अपवित्र संबंधांमुळे Maintenance मागण्यास रोखे काही नाही — जर ती परकीय संबंध सतत चालू असेल तरच कलम 125(4) CrPC लागू होते .
तसेच, छत्तीसगड उच्च न्यायालयाने देखील 2025 मध्ये वरचेचच स्थिति स्पष्ट केली की, विधवत्वपूर्व अपवित्र संबंध सिद्ध असल्यास, त्या आधारावर Maintenance मागतो का नाही, ते न्यायालयाचे ठरवायचे आहे; पण घटस्फोटावर आधारीत निर्णय हा एक पर्याप्त पुरावाच ठरू शकतो .
निष्कर्ष
दिल्ली कौटुंबिक न्यायालयाने स्पष्ट मार्गदर्शन केले आहे: जर पत्नीने घटस्फोटाच्या मागील टप्प्यात परकीय नात्याचा स्वीकार केला असेल ज्यावर न्यायालयाने आदेश दिला आहे, तर तिचा पतीकडून राखीव भरणाच्या मागणीचा आधार नाही. कायदा असेच सांगतो.
हे फैसलं Section 125(4) CrPC चा थेट उपयोग आणि सतत परकीय नात्याची गरज या न्यायालयीय तत्त्वांचा परिणाम आहे. तसेच, महिलेकडे स्वयं उत्पन्न, अपत्यांची जबाबदारी इत्यादी गोष्टी देखील विचारात घेतल्या गेल्या आहेत.