अंतिम काळात सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म TikTok चे भारतात अचानक पुन्हा उपलब्ध होण्याचे संकेत चर्चेत आले. काही वापरकर्त्यांनी वेबसाईट ब्राउझरमध्ये चालू असल्याचे सांगितले, परंतु सरकारने स्पष्ट केले—‘बॅन’ उठवले गेले नाही. या लेखात आपण या गोंधळातील सत्य आणि मागील पार्श्वभूमी तपशीलात समजून घेऊया.
TikTok कशासाठी भारतात बंद होतो?
- जून 2020: भारताने TikTok सह 59 चीनी ऍप्सवर बंदी घातली, ज्यामध्ये TikTok, Shareit, UC Browser, Club Factory इत्यादींचा समावेश होता .
- कारण: सरकारने सांगितले की या ऍप्स “देशाच्या सार्वभौमत्व, अखंडता, सुरक्षा आणि सार्वजनिक सामंजस्याला धोका पोहचवत आहेत” .
- कायदेशीर आधार: भारतीय IT कायदा – धारा 69A अंतर्गत या ऍप्स अवरुद्ध करण्यात आले होते .
2025 मध्ये पुन्हा गोंधळ उकळला कसा?
- वेबसाइट उपलब्ध:
काही वापरकर्त्यांना TikTok ची वेबसाइट (विशेषतः About पेज इ.) भारतातून ब्राउझरवर उपलब्ध झालेली नोंद झाली . पण हे अनेक सबपेजेस, लॉगिन किंवा विडिओ प्लेबॅकसाठी उपलब्ध नव्हते . - अ‍ॅप अजूनही बंद:
TikTok अ‍ॅप्स Google Play किंवा App Store वर उपलब्ध नसल्याचे स्पष्ट झाले . - सरकारचे स्पष्टीकरण:
केंद्र सरकारने जाहीर सांगितले की बॅन अजूनही लागू आहे आणि बॅन हटविण्याचा कोणताही आदेश देण्यात आला नाही. या प्रकारातील बातम्या “असत्य आणि दिशाभूल करणाऱ्या” म्हणून वर्णिल्या गेल्या . - सत्ताधारी पक्ष आणि विरोध:
काँग्रेसने सरकारवर टीका केली की हे चीनशी ‘गुळगुळीत संबंधाचे चिन्ह’ आहे आणि असं म्हणतं की “Ceasefire प्रमाणे” धोका निर्माण होतो . - उत्सुकता वाढली:
सोशल मीडिया आणि न्यूज पोर्टल्सवर TikTok च्या परतीची चर्चा जोर धरू लागली. काहींना वेबसाइट दिसत असली तरी, अ‍ॅप वापरणाऱ्यांना यावर विश्वास ठेवता येत नव्हता, यामुळे गोंधळ वाढला .
सारांश: काय वास्तव?
- वेबसाइट फक्त कधीकधी उपलब्ध: हे साच्याने ट्रॅफिक, नेटवर्क किंवा तांत्रिक कारणांमुळे असू शकते — पण याचा अर्थ नियम बदलले आहेत असा नाही .
- बॅन कायमच आहे: तात्काळ निर्णय, परवानगी अथवा पुनरावलोकन झाल्याचा कोणताही सरकारी संकेत नाही .
- स्पष्टता गरजेची आहे: वापरकर्त्यांना भ्रमित होण्याची शक्यता लक्षात घेता, सरकारने किंवा TikTok–नी जर कोणी पुन्हा संकेत जारी केले तर विविध माध्यमातून जागरुकता वाढवणे आवश्यक आहे.
भविष्यात काय अपेक्षित?
- राजकीय वातावरण महत्त्वाचे: भारत-चीन संबंधात सुधारणा किंवा तणाव यांवर TikTok च्या प्रगतीचा परिणाम होऊ शकतो .
- स्थानिक प्रतिस्पर्धी मजबूत: बंदीनंतर Moj, MX TakaTak, YouTube Shorts व Instagram Reels यांची लोकप्रियता प्रबल झाली आहे . TikTok परत आल्यास त्यांना या मार्केटमध्ये स्पर्धा करावी लागू शकते.
- डेटा सुरक्षा आणि नीती: भविष्यात TikTok परतण्याच्या अगोदर, स्थानिक डेटा नियमांवर अनुपालन, डेटा संरक्षण उपाय आणि सुरक्षा इंफ्रास्ट्रक्चर ठरवले जाणे अपेक्षित आहे.
निष्कर्ष
TikTok च्या वेबसाईटच्या मर्यादित उपलब्धतेमुळे गोंधळ निर्माण झाला, परंतु सरकारने स्पष्ट केले आहे की ‘TikTok वरून बॅन अजूनही कायम आहे’. याला कोणत्याही तात्काळ बदलाचे, विना-नियमित परवानगीचे, किंवा परत येण्याचे स्वातंत्र्य म्हणून घेण्यात येऊ नये. टीकाकारांनीही या घटना राज्यधर्म, सुरक्षा आणि धोरणांच्या परिप्रेक्ष्याने पाहणे गरजेचे आहे.