देशभरातील गावे सौर ऊर्जेच्या दिशेने वाटचाल करत असताना, प्रधानमंत्री सूर्यघर मोफत वीज योजनेअंतर्गत सुरू झालेल्या मॉडेल सौर ग्राम स्पर्धेत महाराष्ट्रातील सहा जिल्ह्यांतील ६३ गावांची निवड करण्यात आली आहे. या स्पर्धेचा मुख्य उद्देश म्हणजे गावांना ऊर्जा स्वयंपूर्ण बनवणे आणि सौर ऊर्जेचा जास्तीत जास्त वापर करणे.
स्पर्धेत सहभागी होणाऱ्या गावांमध्ये सहा महिन्यांच्या कालावधीत सर्वाधिक सौर ऊर्जा क्षमता निर्माण करणाऱ्या गावाला १ कोटी रुपयांचे केंद्र सरकारकडून अनुदान दिले जाणार आहे. ही योजना गावांच्या सौर ऊर्जेकडे वाटचाल करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.
महावितरणची भूमिका आणि सौर ग्राम योजना
महावितरणने यापूर्वीच १०० गावांमध्ये सौर ग्राम योजना राबवायला सुरुवात केली होती. आतापर्यंत त्यातील १४ गावे ऊर्जा स्वयंपूर्ण सौर ग्राम बनले आहेत. आता केंद्र सरकारच्या मॉडेल सौर ग्राम योजनेच्या माध्यमातून या उपक्रमाला आणखी गती मिळणार आहे.
मॉडेल सौर ग्राम योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी महावितरणला राज्याची नोडल एजन्सी म्हणून नियुक्त करण्यात आले आहे, अशी माहिती महावितरणचे अध्यक्ष संचालक लोकेश चंद्र यांनी दिली.
स्पर्धेची ठळक वैशिष्ट्ये
प्रधानमंत्री सूर्यघर मोफत वीज योजनेच्या अंतर्गत देशभरातील गावे सौर ऊर्जेच्या वापरासाठी प्रोत्साहित करण्यासाठी मॉडेल सौर ग्राम स्पर्धा राबवली जात आहे. या स्पर्धेचा मुख्य उद्देश म्हणजे गावांना ऊर्जा स्वयंपूर्ण बनवणे व सौर ऊर्जेचा जास्तीत जास्त उपयोग करून नवीकरणीय ऊर्जेला चालना देणे. या स्पर्धेत सहभागी होण्यासाठी किमान ५,००० लोकसंख्या असणाऱ्या गावांची निवड केली जाते. महाराष्ट्रातील सहा जिल्ह्यांतील ६३ गावांची यामध्ये निवड झाली आहे.
गावातील पथदिवे, पाणीपुरवठा योजना, ग्रामपंचायत कार्यालय, शाळा, आरोग्य केंद्रे आदी सरकारी सुविधा सौर ऊर्जेवर चालवण्यावर भर दिला जाणार आहे. स्पर्धेचा कालावधी सहा महिने असून या काळात सर्वाधिक सौर ऊर्जा क्षमता निर्माण करणाऱ्या गावाला विजेता घोषित करण्यात येणार आहे. विजेत्या गावाला केंद्र सरकारकडून १ कोटी रुपयांचे अनुदान दिले जाणार आहे.
महावितरण ही योजनेची राज्यातील नोडल एजन्सी असून, स्पर्धेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी स्थानिक स्वराज्य संस्थांशी समन्वय साधून काम केले जात आहे. ही स्पर्धा ग्रामीण भागातील ऊर्जेच्या भविष्याकडे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
- किमान ५,००० लोकसंख्येची गावे स्पर्धेसाठी पात्र.
- सध्या ६ जिल्ह्यांतील ६३ गावे योजनेसाठी निवडलेली आहेत.
- गावातील पथदिवे व पाणीपुरवठा यंत्रणा सौर ऊर्जेवर आधारित केली जाणार.
- स्पर्धा एकूण ६ महिने चालणार असून विजेते गाव ठरवले जाणार.
- विजेत्या गावाला मिळणार १ कोटींचं केंद्र सरकारकडून अनुदान.
ऊर्जा स्वावलंबनासाठी गावांची पावले
सौर ऊर्जा ही स्वच्छ, नूतनीकरणयोग्य आणि दीर्घकालीन फायदे देणारी ऊर्जा आहे. अशा प्रकारच्या स्पर्धा आणि योजनांमुळे गावे ऊर्जा स्वावलंबी होऊन कार्बन उत्सर्जनात घट करण्यास मदत होणार आहे. या उपक्रमातून गावकऱ्यांमध्ये सौर ऊर्जेबाबत जागरूकता वाढणार असून, गावांचा विकास आणि पर्यावरण रक्षण हातात हात घालून साध्य होणार आहे.
प्रधानमंत्री सूर्यघर मोफत वीज योजना आणि मॉडेल सौर ग्राम स्पर्धा ही संयुक्त संकल्पना ग्रामीण भारताला उज्वल भविष्य देण्यासाठी निर्णायक ठरू शकते.
3 thoughts on “प्रधानमंत्री सूर्यघर योजना: मॉडेल सौर ग्राम स्पर्धेत महाराष्ट्रातील सहा जिल्ह्यांतील ६३ गावांची निवड”