मुंबईत पावसाळी ऋतूमध्ये शॉर्ट सर्किटच्या घटना काळचकित करणाऱ्या स्वरूपात वाढल्या आहेत. अलीकडील अहवालानुसार, गेल्या अडीच (2.5) महिन्यांत मुंबईत तब्बल 1,450 पेक्षा जास्त शॉर्ट सर्किट घडल्या आहेत, ज्यापैकी 860 पेक्षा जास्त घटना उपनगरांत नोंदल्या गेल्या आहेत .
धोक्याची तातडीची जाणीव आणि उपाययोजना
शॉर्ट सर्किटमुळे आग लागण्याची शक्यता खूप वाढते, त्यामुळे जीवित व वित्तिय दोन्ही प्रकारची मोठी हानी होऊ शकते. या पार्श्वभूमीवर:
- अग्निशमन दलाने शॉर्ट सर्किट प्रतिबंधासाठी उपाययोजनेची गरज अधोरेखित केली आहे .
- B.E.S.T. च्या विद्युत विभागानेही पावसाळ्यानंतर केबल बदलणे, मीटर बॉक्सेसच्या अर्शिंगची पडताळणी आणि अन्य देखभाल कार्ये तातडीने करण्याचा निर्णय घेतला आहे .
- जुन्या इमारतींमधील (चाळी परिसरातील) विद्युत वायरिंग आणि उघड्या केबल्स यांचे तपासणी आवश्यक असल्याचेही अधोरेखित केले गेले आहे .
कारणे – शॉर्ट सर्किट घडण्यामागची तळापासून थांबताना
- जुन्या चाळींच्या घनदाट वायरिंग व्यवस्था, ज्यामुळे सहजपणे त्रुटी होतात.
- मिटर बॉक्सांशी संबंधित उघडी आणि नूतनीकरण-मुक्त केबल्स.
- नागरिकांकडून केलेली छेडछाड आणि केबल बदलण्याकडे दुर्लक्ष करणे .
नागरिकांकडून अपेक्षित भूमिका
- प्रत्येक नागरिकाने शॉर्ट सर्किट किंवा आग लागल्यास तातडीने 1916 या आपत्ती हेल्पलाइनवर सूचना करावी, अशी आवाहन केले गेले आहे .
- या प्रकारच्या घटना रोखण्यासाठी पूर्वीच छोटी तपासणी किंवा सुधारणा करणे ह्या बाबी अत्यावश्यक ठरतात.
विस्तृत दृष्टीकोन: मागील वेळेत शॉर्ट सर्किटचे प्रभाव
पारंपरिक रेकॉर्ड दाखवतात की मुंबईत:
- काही अहवालांनुसार, गेल्या तीस वर्षांत 70‑80% आग शॉर्ट सर्किटमुळेच झाल्या, असे BMC किंवा अग्निशमन दल नमूद करतात .
- उच्च इमारतींमध्ये 90% पेक्षा अधिक आग घडणाऱ्या घटना शॉर्ट सर्किटमुळे आहेत, असे मध्य‑डेच्या एका रिपोर्टने स्पष्ट केले आहे .
- अखेरच्या पाच वर्षांचा उपक्रम दर्शवितो की एकूण आग प्रकरणांचे सुमारे 75% वीज दोष किंवा शॉर्ट सर्किटमुळे घडलेल्या आहेत .
निष्कर्ष
शॉर्ट सर्किट ही घटना केवळ आकडेवारी नाही, तर नागरिकांच्या सुरक्षिततेवर प्रचंड परिणाम करणारा मुद्दा आहे. त्यावर तातडीने लक्ष देणे, नियमित तपासणी सुनिश्चित करणे, आणि नागरिकांमध्ये सजगता वाढवणे — या मार्गांनीच आपण भविष्यातील मोठ्या आपत्ती टाळू शकतो.