नागपूर जिल्ह्यातील छोटेखानी पण महत्त्वाकांक्षी गाव – सातनवरी आता भारताचे पहिले ‘स्मार्ट आणि इंटेलिजेंट’ गाव म्हणून उभे राहणार आहे. या पायलट प्रकल्पाची घोषणा मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांच्या हस्ते झाली असून, या पुढाकारातून ग्रामीण भागात तंत्रज्ञानाचा समावेश करुन समावेशी आणि टिकाऊ विकासाचा मार्ग खुले करणे हा उद्देश आहे .
या प्रकल्पाची वैशिष्ट्ये
क्षेत्र सुविधा आणि तंत्रज्ञान शेती ड्रोनद्वारे कीटकनाशक व खत फवारणी, माती आणि पाण्याचे सेन्सर आधारित स्मार्ट सिंचन, शेतकऱ्यांना मोबाईलवर थेट सूचना शिक्षण अंगणवाडी व प्राथमिक शाळांमध्ये AI‑आधारित शिक्षण, डिजिटल पुस्तके आणि रिमोट लर्निंग प्लॅटफॉर्म्स आरोग्य ई-हेल्थ कार्ड, टेलिमेडिसीन सुविधांवर आधारित मोबाइल क्लिनिक, शहरी वैद्यकीय तज्ज्ञांशी थेट संपर्क सार्वजनिक सेवा आणि वित्तीय सुविधा ‘बँक ऑन व्हील्स’, ई‑मार्केटिंग, डिजिटल सरकारी सेवा, आपत्ती संभाळण्यासाठी आटो सायरन व मेसेजिंग सुविधा संत्रण आणि शासन ग्रामपंचायतीसाठी वायफाय व फायबर-ऑप्टिक नेटवर्क, रिअल‑टाइम मॉनिटरिंग डॅशबोर्ड्स, डिजिटल गव्हर्नन्स सिस्टीम
या योजनेचे सार्वजनिक व प्रशासकीय महत्व
- मुख्य उद्दिष्ट: तंत्रज्ञानाद्वारे शेतमाल उत्पादनात वाढ, खर्च घटवणे आणि ग्रामीण जीवन अधिक सुरक्षित व सोयीस्कर करणे .
- प्रशासनाची सहभागिता: हा प्रकल्प VOICE (Voice of Indian Communication Technology Enterprises) या संस्थेकडून मांडण्यात आला आणि जलद मंजूरी मिळाली .
विभाजन आयुक्त विजयालक्ष्मी बिदरी, जिल्हाधिकारी डॉ. विपीन इतंकर आणि CEO विनायक महामुनी यांच्या नेतृत्वाखाली कामाचा आढावा घेतला गेला. राज्यस्तरीय उच्चस्तरीय टीमने तारीखीनुसार साइटही पाहिली . - प्रकल्पाचे भविष्य: यशस्वीर झाल्यास हा मॉडेल गाव महाराष्ट्रातील इतर गावांसाठी व भारतासाठी दिशादर्शक ठरणार आहे .
- मुख्य घोषणा: मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी सांगितले की, येत्या काळात साडे तीन हजार गावांना असे स्मार्ट‑इंटेलिजेंट गाव बनविण्याचा उपक्रम राबविला जाईल .
का महत्त्वाचे आहे?
- “Make in India” आणि “आत्मनिर्भर भारत” या धोरणांना प्रोत्साहन मिळते.
- ग्रामीण भागाला तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून सेन्सर-चालित शेती, AI‑शिक्षण, रिमोट आरोग्य सेवा, डिजिटल गवर्नन्स या माध्यमातून सक्षम व्यवस्थेत रूपांतरित करते.
- लघुपरीक्षणातून व्यापक विस्ताराची शक्यता: सातनवरी सारखी लहान आणि पूर्वनिर्धारित पायाभूत सुविधा असलेली वस्ती, पायलट साठी आदर्श वातावरण निर्माण करते, जे अनेक गावांसाठी प्रतिकात्मक ठरू शकते.