रविवार रात्री, ७ सप्टेंबर २०२५ रोजी, आकाशप्रेमींनी एक अद्भुत खगोलीय घटना प्रत्यक्ष अनुभवण्याची संधी मिळणार आहे — पूर्ण चंद्रग्रहण, ज्याला “ब्लड मून” म्हणूनही ओळखले जाते. या रात्री चंद्र पृथ्वीच्या सावलीत बुडून गडद लाल रंगाने उजळून उठेल, ते दृश्य खूपच मनोहारी असणार आहे.
पुण्यातील वेळापत्रक
- Penumbral Phase (पेनुम्ब्रल सुरुवात): सुमारे रात्री ८:५८ वाजता (IST) ग्रहीणाची पहिली छटा जाणवेल
- Partial Eclipse (आंशिक ग्रहण): चंद्राचा भाग हस्तक्षेपित झालेला दिसेल रात्री ९:५७–९:५८ वाजता
- Totality (पूर्ण ग्रहण): चंद्र पूर्णपणे Earth’s umbra मध्ये असणार रात्री ११:०० ते १२:२२ वाजेपर्यंत
- Maximum Eclipse (कमाल ग्रहण): सुमारे ११:४२ वाजता ग्रहण शिखरावर पोहोचेल
- Eclipse End (समाप्ती): पूर्ण घटना रात्री १:२६ वाजता संपुष्टात येईल
एकूण कालावधी: अंदाजे ३.५ तास आणि पूर्ण ग्रहण सुमारे ८२–८३ मिनिटे
कोणत्या ठिकाणी पहावे?
पुण्यातून ग्रहण पाहण्यासाठी उत्तम ठिकाणे:
- छत (rooftop), बगीचे, ओपन ग्राउंड — प्रकाशप्रदूषण कमी ठेवणारी जागा
- राहणीमानानुसार टेलिस्कोप किंवा बायनॉक्युलर असल्यास जवळ ठेवणे फायदेशीर
- आकाश स्पष्ट असेल तर नग्न डोळ्यांनीही सुरक्षितपणे पाहता येईल — कोणत्याही विशेष संरक्षणाची गरज नाही
वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
- शास्त्रीय दृष्टिकोन: पृथ्वी सूर्य आणि चंद्राच्या दरम्यान आला की आपल्या वायुमंडळातून सूर्यप्रकाश वाकतो. निळा प्रकाश पसरला जातो, लाल प्रकाश चांद्रावर पडतो — त्यामुळे चंद्र “ब्लड” रंगात दिसतो. हा परिघ प्रकाशविज्ञानाचा परिणाम आहे
- लोकविश्वास व परंपरा: अनेक संस्कृतींमध्ये ग्रहण काळात विशिष्ट काळजी, पूजा-पाठ, मन्त्रोच्चारण इ. करण्याचा समावेश असतो. उदाहरणार्थ, गर्भवती महिलांसाठी काही सामान्य परंपरावादी “Do’s and Don’ts” आहेत . तथापि, वैज्ञानिक आधार नसला तरी मानसिक समाधानासाठी काहींच्या दृष्टीने हे मार्ग उपयुक्त ठरू शकतात.
टिप्स (Watch & Enjoy)
- समयापूर्वी जागेवर पोहोचा — म्हणजे ग्रहणाच्या प्रत्येक टप्प्याचा अनुभव घेता येईल.
- हळूने डोळे सवडून घ्या — आकाशातील प्रकाशाला जुळवा, आणि चांद्राचे तपशील स्पष्ट दिसू लागतील.
- दर मिनिटाचा अनुभव टिपा — गिरणेला कॅमेर्‍यात टिपण्यासाठी हे 黄金-मोमेंट आहे!
- सुरक्षितपणे आनंद घ्या — चंद्रग्रहण बिनधास्त पाहता येते — कोणताही धोकादायक रेडिएशन नाही.