भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) आणि नासाची (NASA) संयुक्त मोहीम असलेला निसार (NISAR – NASA ISRO Synthetic Aperture Radar) उपग्रह उद्या म्हणजेच बुधवार, ३० जुलै रोजी सकाळी ५:४० वाजता GSLV-F16 या रॉकेटच्या सहाय्याने प्रक्षेपित केला जाणार आहे. हा उपग्रह श्रीहरिकोटातील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून ७४३ किमी उंचीच्या सौर-सिंक्रोनस कक्षेत स्थापित केला जाईल.
ही मोहीम पृथ्वी निरीक्षणासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा मानली जात आहे. २,३९२ किलो वजनाचा हा उपग्रह जगातील पहिल्या अशा उपग्रहांपैकी एक आहे जो दोन्ही संस्था वापरत असलेल्या ड्युअल फ्रिक्वेन्सी सिंथेटिक अपर्चर रडार (SAR) – NASA चे L-बँड आणि ISRO चे S-बँड – द्वारे पृथ्वीचे अत्यंत अचूक निरीक्षण करेल.
उपग्रहाची वैशिष्ट्ये व उपयोग:
निसार उपग्रहामध्ये १२ मीटर व्यासाची अनफर्लेबल मेष रिफ्लेक्टर अँटेना असून ती प्रक्षेपणानंतर कक्षा मध्ये उघडली जाईल. उपग्रह ISRO च्या आय-३के प्लॅटफॉर्मवर आधारित आहे आणि याचे कार्यकाल ५ वर्षांचे आहे.
हा उपग्रह दर १२ दिवसांनी पूर्ण पृथ्वीचा स्कॅन करून हवामान बदल, जमिनीचे हालचाल, हिमवर्षाव, आर्द्रता, झाडांची वाढ, सागरी किनाऱ्यांमध्ये होणारे बदल, आपत्ती व्यवस्थापन आणि इतर नैसर्गिक घडामोडींचा मागोवा घेईल. यामुळे हवामान संशोधन, शेती नियोजन, आणि नैसर्गिक आपत्तींचे अचूक अनुमान शक्य होणार आहे.
उपग्रहाचे तीन टप्प्यांचे कार्य:
- प्रक्षेपण टप्पा: GSLV-F16 रॉकेटद्वारे उपग्रहाचे यशस्वी प्रक्षेपण.
- उपकरणे तैनात व चाचणी टप्पा: रॉकेटपासून उपग्रह वेगळा झाल्यानंतर १२ मीटर अँटेना कक्षेत उघडली जाईल.
- विज्ञान संचालन टप्पा: उपग्रहाची चाचणी पूर्ण झाल्यानंतर विज्ञान संशोधनासाठी वापर सुरू होईल.
ISRO चे वक्तव्य:
“प्रक्षेपणानंतर पहिले ९० दिवस चाचणी व प्रणाली तपासणीसाठी वापरले जातील. त्यानंतर उपग्रह पूर्ण क्षमतेने विज्ञान निरीक्षण सुरू करेल. नियमित कक्षा सुधारणा आणि तपासण्या यामुळे उपग्रह ५ वर्षे प्रभावीपणे कार्यरत राहील,” असे ISRO ने स्पष्ट केले.