नवीन एआय प्रणाली मानवी मेंदूप्रमाणे विचार करते—कृत्रिम बुद्धिमत्तेतील मोठी क्रांती

सिंगापूरमधील ‘सेपियंट’ (Sapient) या एआय कंपनीच्या संशोधकांनी मानवी मेंदूच्या कार्यपद्धतीवर आधारित एक अभिनव AI मॉडेल — हायरार्किकल रिझनिंग मॉडेल (Hierarchical Reasoning Model – HRM) — विकसित केले आहे. ही प्रणाली पारंपारिक भाषा मॉडेल्सपेक्षा अत्यंत कमी संसाधने वापरूनही तार्किकतेत उत्कृष्ट कामगिरी दाखवते .

मानव मेंदूप्रमाणे काम करणारे मॉडेल

HRM दोन मुख्य स्तरांमध्ये कार्य करते:

• उच्च‑स्तरीय मॉड्यूल (high‑level module), जे संथपणे अमूर्त नियोजन करतो, आणि
• निम्न‑स्तरीय मॉड्यूल (low‑level module), जे वेगाने तपशीलवार गणना पूर्ण करतो.
  हा दृष्टिकोन HRM ला ‘चेन ऑफ थॉट’ (CoT) पद्धतीकडून भिन्न बनवतो, ज्यात अनेक AI मॉडेल्स मोठ्या समस्यांचे टप्प्यांमध्ये विभाजन करून निराकरण करतात. परंतु या पद्धतीला वेळ आणि संसाधनांची जास्त गरज लागते .

अल्प संसाधनांत अत्युच्च कार्यक्षमता

HRM मध्ये फक्त 27 दशलक्ष (27 million) पॅरामीटर्स आणि १,००० प्रशिक्षण नमुने वापरले गेले, तरीही त्याने ARC‑AGI सारख्या कठीण तपासणीत OpenAI आणि Anthropic सारख्या अग्रगण्य मॉडेल्सना मागे सोडले .
यामध्ये ‘इटरेटिव्ह रिफाइनमेंट’ (Iterative Refinement) नावाची तंत्रज्ञान वापरली जाते — ज्यात मॉडेल अनेक “विचार सत्रां”मध्ये प्रत्याशा सुधारणे आणि अंतिम निकाल अधिक अचूक करण्यासाठी स्वतःला पुनरावलोकन करते .

भविष्य—AGI आणि मानव विज्ञानाला नवी दिशा

तथापि, हे संशोधन आत्ता arXiv या प्री‑प्रिंट सर्व्हरवर प्रकाशित झाले आहे आणि अजून peer‑review प्रक्रिया पार पडलेली नाही तरीही, HRM चे हे प्रारंभीचे यश कृत्रिम सामान्य बुद्धिमत्ता (AGI) कडे एक महत्त्वाचा नवा पाऊल ठरू शकते—जिथे सीमित डेटा आणि हलक्या मॉडेल्सनेही खोल आणि जटिल reasoning करता येते.