वॉशिंग्टन — मंगळाच्या पृष्ठभागावर एक विचित्र, “कासवाला-सा” खडक सापडल्याचा दावा करण्यात येतोय. नासाच्या पर्सेव्हेरन्स रोव्हरने सध्या घेतलेल्या छायाचित्रांपैकी एका मध्ये हा खडक दिसतोय ज्यामुळे नेटकऱ्यांमधून ते जिवंत प्राणी की जीवसृष्टीचा भाग का नाही, या प्रश्नांनी गदारोळ केला आहे.
हा “खडक” काय आहे?
- या प्रकारचे छायाचित्र 31 ऑगस्ट रोजी पर्सेव्हेरन्स या रोव्हरने काढले आहे. हा दिवस मंगळावर त्याच्या 1610 व्या सोलर दिवशी अर्थात मंगळाच्या स्थानिक दिवसावर होता.
- रोव्हर सध्या जेझेरो क्रेटरमध्ये फिरत आहे, जे सुमारे 45 किलोमीटर रुंद आहे आणि जी कहाणी अशी आहे की पूर्वी येथे एक मोठे सरोवर अस्तित्वात होता. हे भूवैज्ञानिक इतिहासासाठी खूपच महत्त्वाचे ठिकाण आहे.
उपकरणांचा वापर
- छायाचित्र ‘SHERLOC’ (Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics and Chemicals) व ‘WATSON’ (Wide Angle Topographic Sensor for Operations and Engineering) या उपकरणांच्या मदतीने घेण्यात आले आहेत. हे दोन्ही रोव्हरच्या रोबोटिक आर्म टुरेटवर बसवलेले आहेत.
- या उपकरणांनी दृश्य (visible) आणि अतिनील (ultraviolet) तरंगलांबीच्या प्रकाशात त्या खडकाचा आढावा घेतला आहे.
काय दिसत आहे?
- हा खडक कासवाच्या कवचाप्रमाणे दिसतो; कवचाच्या भागातून त्याचे “डोके” आणि “डोळेसारखे” भाग बाहेर येताना दिसतात असा आभास निर्माण होतो.
- हा आकार अगदी जैविक प्राणी किंवा सजीवसृष्टीच्या एखाद्या घटकासारखा दिसतो, पण सध्यातरी त्याचा वास्तविक अर्थ काय, हे समजू लागलेले नाही.
शास्त्रज्ञांची मतं आणि परीक्षणे
- मंगळावर गेलेल्या रोव्हर्सने आतापर्यंत हजारो छायाचित्रे काढली आहेत ज्यात अनेक प्रकारचे खडक, डोंगराळ भाग, साखळ्या, गडद गडद गट्टे यांसारखे भूगर्भीय वैशिष्ट्ये दिसतात.
- अशा आकारांमागे प्राचीन “जलस्रोत” (पाणी), हवा, तापमानातील बदल, वारा अशा नैसर्गिक प्रक्रियांचा मोठा वाटा असू शकतो.
- “पॅरेिडोलिया” या मानवी मनाच्या प्रवृत्तीनुसार एखाद्या चुकीच्या प्रतिमेला आपण दुसरे रूप देत पाहतो, अशा उदाहरणांना प्राधान्य दिले जाते. म्हणजेच, आपल्याला कोणत्याही वस्तूचा आकार मानव किंवा प्राणी तो आहे असा वाटतो, पण खरोखर तसा असणार नाही, असं बहुतेकदा घडतं.
पुढील पाऊले
- शास्त्रज्ञ हे पाहणार आहेत की त्या खडकात रासायनिक जीव (organic chemicals) आहेत की नाही. जर अशा घटकांची खात्री झाली, तर हे मंगळावरील सजीवसृष्टी शोधण्यात एक मोठी झेप ठरू शकेल.
- पुढील छायाचित्रे आणि निरीक्षणे केल्या जात आहेत जेणेकरून त्याचा आकार, रचना, व त्याची उत्पत्ती याबद्दल जास्त माहिती मिळू शकेल.