महाराष्ट्रातील साखरदानी संकटातून मोर्चा उचलणारे इथेनॉल धोरण

परिचय
महाराष्ट्राचा साखर उद्योग सध्या अनेक आव्हानांना तोंड देतो आहे—मध्यमी किमतीच्या समस्यांपासून ते उत्पादन कमी होण्यापर्यंत. या पार्श्वभूमीवर, राज्य सरकार व केंद्र सरकारची इथेनॉल आधारित धोरणे साखर उद्योगासाठी नवी दिशा ठरतात.

1. इथेनॉल उत्पादनाचे धोरणात्मक बदल
महाराष्ट्राने आता “सिंगल-फीड” डिस्टिलरीजना, ज्या अगोदर फक्त गूळ आणि मोरेतीवर अवलंबून होत्या, मैदा, मका व ब्रोकन राईस यांसारख्या धान्यांचा उपयोग करून “ड्यूल-फीड” मोडमध्ये जाण्याची परवानगी दिली आहे. यामुळे वर्षभर उत्पादने सुरू ठेवता येतील, आणि उत्पादन क्षमतेत मोठ्या प्रमाणात वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.

2. उत्पादन वाढ—आर्थिक लाभ आणि धोरणात्मक उद्दिष्टे
महाराष्ट्रात सध्या वार्षिक 316 कोटी लिटर मोरेती-आधारित इथेनॉल आणि 50 कोटी लिटर धान्य-आधारित इथेनॉल तयार होऊ शकतो. या बदलामुळे इथेनॉलचे मिश्रण पातळी सध्याच्या 20% वरून 27% पर्यंत वाढण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे तेल आयात कमी होण्यास मदत होणार आहे.

3. साखर उद्योगाच्या आर्थिक ताणांना दिलासा
सरासरी किंमती व उत्पादन खर्च यामध्ये असणारा तफावत, कर्जफेडीसाठीचा ताण आणि इथेनॉल उद्योजकतेसाठी किंमतींचा विसंगत असणं—या सर्वांमुळे उद्योगावर दबाव आहे. साखर उद्योगाने इथेनॉल खरेदी किंमतींची अयोजित रूपांतरणासाठी व पेरणुभाऊ मूल्य (FRP) वाढीसाठी तातडीची मागणी केली आहे.

4. उत्पादन अतिरिक्त आणि जमिनीवरील परिणाम
साखर उत्पादनात अपेक्षेपेक्षा जास्त वाढ झाल्याने काही सुवर्ण संकलन झालेले उत्पादन साठवणुकीत अडकल्यासारखे झाल्याचे आढळते. त्यातून त्या अतिरिक्त साठ्याचा इथेनॉलमध्ये उपयोग होउ शकतो, असे उद्योगांने केंद्र सरकारला सुचवले आहे.

5. शेतकऱ्यांचे मत आणि प्रभाव
इथेनॉल धोरणामुळे उत्पादनात वाढ झाली तरीही शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात विशेष वाढ दिसत नाही, अशी तक्रार अनेकांनी नोंदवली आहे. उत्पादनाची वाढ, कर्जफेड, लाभ सर्व औद्योगिक स्तरावर होते, परंतु शेतकऱ्यांपर्यंत हा लाभ पुरत नाही असे म्हणणारे असंख्य आहेत.

उद्दिष्टांचा सारांश (SEO दृष्टिकोनातून):

• कीवर्ड्स — महाराष्ट्र साखर उद्योग, इथेनॉल मिश्रण, हे मला स्थिरता (sustainability), इथेनॉल धोरण, कर्ज समस्या, शेतकरी उत्पन्न, ड्यूल‑फीड डिस्टिलरीज.
• SQL अनुरोध (Google Discover साठी) — ट्रेंडिंग, क्षेत्रीय धोरण, पर्यावरणपूरक ऊर्जा, अर्थसहाय्य.
• गुगल डिस्कव्हर — स्थानिक आणि नवनवीन धोरणात्मक बदल, सामाजिक‑आर्थिक दृष्टीकोणातून आकर्षक.