महाराष्ट्रातील कुणबी / मराठा समाजातील नागरिकांसाठी जात प्रमाणपत्र म्हणजे फक्त कागदपत्र नाही — हे सामाजिक हिताचे प्रमुख साधन आहे. शासनाच्या अधिसूचनेनुसार कुणबी प्रमाणपत्र मिळविण्याची प्रक्रिया आता अधिक सुलभ झाली आहे. येथे तुम्हाला ऑनलाईन अर्ज कसा करायचा, कोणती कागदपत्रे लागू होतीत, किती काळ लागतो, आणि कोणते पुरावे स्वीकारले जातात हे सर्व तपशीलवार दिले आहे.
1. शासनाची पार्श्वभूमी आणि कायदेशीर बाबी
- मराठा आरक्षण आंदोलनानंतर, महाराष्ट्र शासनाने हैदराबाद गॅझेट अधिसूचना लागु करण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यांत मराठा समाजातील व्यक्तींना कुणबी प्रमाणपत्र मिळण्याची अट सुलभ करणे हे समाविष्ट आहे.
- या अधिसूचनेनुसार, कुणबी समाजातील अगोदरच्या प्रमाणपत्रांच्या कठोर चौकटींमध्ये बदल करण्यात आला आहे. विशेषतः, पूर्वजांच्या (रक्तनात्याच्या) कुणबी असल्याचा पुरावा दाखवण्याबाबतचे कागदपत्रे स्वीकारली जातील.
2. ऑनलाईन अर्ज कसा कराल?
पाऊल वर्णन वेबसाईट अर्ज करण्यासाठी AapleSarkar च्या अधिकृत पोर्टलचा वापर करावा: aaplesarkar.mahaonline.gov.in. अर्जाचा प्रकार कुणबी जात प्रमाणपत्रासाठी ‘जात प्रमाणपत्र’ अर्ज करावा लागेल. या अर्जात अर्जदाराच्या माहितीबरोबर पूर्वजांच्या रक्तनात्याचा संभाव्य पुरावा जोडावा लागेल. तहसील कार्यालयाची भूमिका अर्ज ऑनलाईन झाल्यानंतर तो तहसील कार्यालयात पाठवला जातो; त्यानंतर गावस्तरीय समिती, तहसील कार्यालय आणि उपविभागीय अधिकारी यांच्या तपासणी नंतर प्रमाणपत्र जारी केले जाते.
3. अर्ज सादर करताना लागणारी कागदपत्रे
खालील कागदपत्रे जोडल्याशिवाय अर्ज पूर्ण मानला जाणार नाही:
- शिक्षणाशी संबंधित दाखला / बोनाफाइड सर्टिफिकेट
- शिक्षण सोडल्यानंतरचा स्कूल / कॉलेजचा प्रमाणपत्र ज्यावर जन्मतारीख व जन्मस्थान स्पष्ट असतील.
- ओळखीचा पुरावा (कोणताही एक):
- आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, पॅन कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स किंवा तत्सम अधिकृत फोटोसहित ओळखपत्र.
- पत्त्याचा पुरावा (कोणताही एक):
- राशन कार्ड, वीज बिल, पानीपट्टी, फोन बिल, मिळकत कर पावती, 7/12 उतारा, इत्यादी.
- अर्जानुसार फॉर्म व कोर्ट फी स्टॅम्प
- विहीत नमुन्यातील अर्ज, कोर्ट फी स्टॅम्प (10 रुपये) तसेच फोटो आवश्यक आहे.
- पूर्वजांचा जातीचा पुर्वीचा नोंदलेला पुरावा
- गाव कोतवळ बुक, ग्रामपोठा, महसूल नोंदी, गाव नमुना नं. 14, शिंदे समितीने शोधलेल्या जुन्या कागदपत्रांमध्ये कुणबी असल्याची नोंद आढळली असल्यास त्या प्रत.
- जन्मतारीख व जन्मस्थान स्पष्ट आहेत असे सर्व संबंधित कागदपत्रे.
4. प्रमाणपत्र मिळण्याचा कालावधी
- अर्ज योग्यरित्या सादर केल्यास आणि सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडल्यास उपविभागीय अधिकारी प्रमाणपत्र जारी करतात.
- ही प्रक्रिया साधारणपणे २१ ते ४५ दिवस दरम्यान पूर्ण होते.
5. अन्य महत्त्वाचे सल्ले/टिप्स
- पूर्वजांचा कुणबी जातीचा पुरावा न मिळाल्यास, शिंदे समितीच्या अहवालामुळे किंवा ग्रामस्तरातील गाव नमुना रेकॉर्ड तपासून शपथपत्र सादर करावा लागेल.
- कागदपत्रांची नक्कल घेऊन ठेवा — अर्ज प्रक्रियेत काही बाबतीत त्या प्रतांची मागणी केली जाते.
- ओळखीचा व पत्त्याचा पुरावा जिथे फोटो आवश्यक आहे ते काळजीपूर्वक तपासा.
- जर गाव, तहसील किंवा जिल्हा बदल झाला असेल, तेंव्हा संबंधित कार्यालयाची माहिती मिळवून घ्या.
6. निष्कर्ष
कुणबी / मराठा जात प्रमाणपत्र मिळविणे समाजिक न्यायासाठी आणि आरक्षणाच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे. पूर्वीची गुंतागुंत कमी झाली असून शासनाने प्रक्रिया सुलभ केली आहे. तरीही अर्ज सादर करताना सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित असावीत हे महत्त्वाचे आहे, त्यामुळे प्रमाणपत्र मिळण्याची प्रक्रिया सुरळीत होईल.