कोल्हापूर (25 ऑगस्ट 2025) – हातकणंगले तालुक्यातील नागाव गावात पिण्याच्या विहिरीत पेट्रोलजन्य पदार्थ मिसळल्याचा धोकादायक निघाला आहे. या विहिरीतील पाण्यावर हिरवा तवंग दिसून येत असून त्यातून पेट्रोलचा वास येत आहे, ज्यामुळे नागरिकांच्या आरोग्यावर गंभीर परिणाम होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
स्थानिक आरोग्य केंद्राने ग्रामपंचायत आणि संबंधित फरसाणा कंपनीला लेखी नोटीस बजावली आहे. या नोटीसमध्ये स्पष्टपणे म्हटले आहे की, “आपण नागाव रहिवाशांच्या आरोग्याशी निगडित कोणताही अन्याय केला, तर आपल्याला जबाबदार धरले जाईल.” दरम्यान, ग्रामपंचायतीकडून ‘शेतात औषध फवारणी’ हे कारण सांगून मुद्दा दुर्लक्षित करण्याचा प्रयत्न होत असल्याचीही तक्रार आहे.
नागाव गावात सुमारे २०,००० लोकसंख्या असून विस्तीर्ण क्षेत्रात पाण्याचा पुरवठा दोन स्वतंत्र विहिरींमधून केला जातो. या दुषित विहिरीजवळच फरसाणा कंपनी अस्तित्वात असून दररोज अवजड मालाचे ट्रक येतात. ताज्या माहितीनुसार एक ट्रकाचा डिझेल टाकी लीक झाले आणि ते सारे विहिरीत शिरले — परिणामी पाण्यात प्रदूषण झाले.
यामुळे नागरिकांमध्ये तक्रारी वाढल्या आहेत, आणि स्थानिक आरोग्य केंद्राने ग्रामपंचायती, कंपनी तसेच आरोग्यवर्धिनी आणि अन्य संबंधितांना गुंतवून आरोग्य तपासणी योजना आखण्याची सूचना दिली आहे. नागरा पाणीपुरवठ्यातील या दुषित घटनेवर कारवाई करण्याची मागणी करत नागरिकांनीही आवाज उठवला आहे.
ग्रामीण पाण्याचे प्रदूषण — एक मोठा प्रश्न
कोल्हापूरमधील पंचगंगा नदी आणि विहिरींचा प्रदूषणाचा प्रश्न इतकाच स्थिर नाही. रँकल तलाव आणि पंचगंगा नदीमध्ये कचऱ्याचे थेट मिश्रण, सांडपाणी, औद्योगिक व रासायनिक प्रदूषण यामुळे पाण्याची गुणवत्ता अवघड झाली आहे.
विशेष म्हणजे, काही नाल्यांमधून चोरीने थेट सांडपाणी सोडल्याने नदी आणि तलावांमध्ये मृत मासे तरंगत आहे; यांबद्दल नागरिकांनी जोरदार निषेध नोंदविला आहे.
एक संख्यात्मक अभ्यास असे दर्शवितो की पिढ्यानपिढ्या कोल्हापूरची लोकसंख्या पंचगंगा नदीच्या प्रदूषित पाण्यावर अवलंबून आहे. या प्रदूषणामुळे वारंवार अतिसार, जुलाब, पित्तरोग आणि यकृतासंबंधित आजारांची प्रकोप वाढली असून, ते आर्थिकदृष्ट्या देखील महागडं ठरलं आहे. (2001–2010 दरम्यान अंदाजे ₹2.9 लाख प्रति वर्ष खर्च झाले अशी माहिती आहे.)
आव्हाने आणि पुढची वाटचाल
- त्वरीत उपचार आणि कारवाई
– नागावमध्ये प्रदूषण करणाऱ्या घटकांविरोधात तात्काळ प्रशासनातर्फे कारवाई होणे अपेक्षित आहे.
– ग्रामीण पिण्याच्या पाणी पुरवठ्याच्या पद्धतींचा फेरतपास आणि कठोर पर्यवेक्षण गरजेचे आहे. - पूरजोड, नवे उपाय आणि नियमन
– पंचगंगा आणि विहिरींच्या प्रदूषणाला तोंड देण्यासाठी राज्यस्तरीय नियमन, STP स्थापन आणि निसर्गस्नेही तंत्रज्ञान दरकार आहे.
– विद्यमान पाणीपुरवठा तरतुदींमध्ये सुधारणा करणे गरजेचं आहे. - जागरुकता व आरोग्य तपासणी
– नागरिकांना या समस्येबद्दल अधिक माहिती देणे, आणि निरोगी आरोग्याचे धडे देणे अतिशय महत्त्वाचे आहे.
– सार्वजनिक आरोग्य उपक्रमांतर्गत शहरी आणि ग्रामीण भागात नियमित तपासणी ही प्राथमिकता असावी.