रोम — इटलीतील सॅन जुलियानो परिसरात एका अद्भुत पुरातत्त्वशोधनातून साधारणपणे २६०० वर्षांपूर्वीची एक थडगा (Tomb) सापडली आहे, जी इतकी सुस्थितीत आहे की असे वाटते की कालच मुठ्ठीत बंद केला गेला असावा. या थडग्यात ऐतिहासिक दफन परंपरेची, एट्रस्कन संस्कृतीची आणि त्या काळातल्या जीवनशैलीची अमूल्य माहिती सापडली आहे.
या थडग्याचा शोध सॅन जुलियानो आर्कियॉलॉजिकल रिसर्च प्रोजेक्ट (SGARP) आणि इटालियन वारसा विभाग यांच्या संयुक्त प्रयत्नातून झाला आहे, ज्यांचे नेतृत्व प्राध्यापक डेविडे झोरी यांनी केले आहे. थडगा जवळपास पूर्णपणे सीलबंद अवस्थेत होता, त्यामुळे त्यातील मानव अवशेष, चार सांगाड्यांवरील हाडे, भांडी, शस्त्रे, आणि अलंकार जवळपास मूळ अवस्थेत सापडले आहेत.
थडग्यात आढळलेल्या काही महत्त्वाच्या गोष्टी:
- चार सांगाड्यांवर चार व्यक्ती दफन करण्यात आल्या होत्या, हे सांगाडे शिळेत कोरलेल्या दगडी खाटांवर ठेवले होते.
- जवळपास शंभराहून अधिक वस्तू सापडल्या — मातीची भांडी, कांस्याचे अलंकार, काही शस्त्र, अगदी चांदीचे छोटे स्पूल्स (गुंढाळण्यासाठी वापरली जाणारी वस्तू) देखील होती. काही भांडी अखंड अवस्थेत आहेत — म्हणजेच तो काळातील हस्तकलात्मक कौशल्याचा आणि दैनंदिन जीवनाचा दर्जा स्पष्ट करणाऱ्या वस्तू.
- ७४ मातीच्या भांड्या अखंड अवस्थेत आढळल्याचे नमूद आहे, जे त्या काळातील पाकप्रथा, अन्नपदार्थ आणि व्यापार या बाबींवर माहिती देऊ शकतात.
एट्रस्कन संस्कृतीची ओळख
एट्रस्कन हे लोक रोमन साम्राज्य जागेवरच मध्यपूर्व इटलीमध्ये म्हणजेच आजच्या टस्कनी, उम्ब्रिया व लाटिओ भागात वास्तव्य करत होते. रोमन साम्राज्य उभारण्यापूर्वी त्यांच्या स्थापत्य, कला, धर्म आणि दफन संस्कृतीने त्यांची एक समृद्ध आणि अनोखी संस्कृती बनवली होती. एट्रस्कन समाधी हे अगदी घराच्या सारखे असायचे, ज्यात सजावट, खाटे, मातीच्या भांड्या, दैनिक वापराच्या गोष्टी असे अनेक उपक्रम दिसतात.
संशोधनातून अपेक्षित माहिती
थडग्यातील अवशेषांचे अभ्यास करून खालील बाबींची माहिती अपेक्षित आहे:
- सांगाड्यांवरील हाडांवरून त्या व्यक्तींविषयी वय, लिंग, आरोग्य, रोगविकार यांचा शोध;
- दात व हाडांवरील विश्लेषणातून आहार आणि त्या काळातील स्थलांतर (migration) किंवा लोकांची हालचाल कशी होती याचे अंदाज;
- मातीची भांडी व धातूच्या वस्तूंचे रासायनिक विश्लेषण करून त्या व्यापारमार्गांची आणि भूगोलिक संपर्कांची माहिती;
- वस्तूंचे स्थान व व्यवस्था पाहून त्या समाजातील सामाजिक स्थान, धर्म आणि दफन परंपरेचे स्वरूप उलगडणे.
समाज आणि जनजागृती
ही उत्खनन मोहिम इतकी पारदर्शक पद्धतीने केली जात आहे की स्थानिक लोक, विद्यार्थ्यांनी प्रत्यक्ष सहभाग घेतला आहे. वस्तूच स्वच्छ करणे, मापन, छायाचित्रण, नोंदणी हे सर्व टप्पे सार्वजनिक पद्धतीने पार पडले आहेत. यामुळे लोकांमध्ये सांस्कृतिक वारसा जपण्याची जाणीव वाढेल.
हे थडगा शोध हे एट्रस्कन इतिहासाच्या अभ्यासासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरणार आहे. हजारो वर्षांपासून दडलेल्या या रहस्यांना उजेडात आणून, आपण आपल्या प्राचीन संस्कृतींचे आरसे समजू शकतो — जीवन कसे होते, काय खाल्ले जात होते, लोक कुठे जात होते आणि त्यांच्या दारिद्र्यापासून ते ऐश्वर्यापर्यंतचे प्रवास.