आपण अनेकदा पाहतो की अंतराळवीर पृथ्वीवरील लोकांशी थेट संवाद साधतात. अंतराळ स्थानकातून ते थेट व्हिडिओ कॉल करतात, तेही सार्वजनिक इंटरनेटशिवाय! पण नेमकं हे कसं शक्य होतं? चला जाणून घेऊया या अद्वितीय तंत्रज्ञानामागचं रहस्य.
🛰️ खास सॅटेलाइट कम्युनिकेशन नेटवर्क
आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक (ISS) NASA च्या Tracking and Data Relay Satellite System (TDRSS) चा वापर करतं. ही सॅटेलाइट्सची खास मालिका पृथ्वीच्या भूस्थिर कक्षेत फिरते. ISS कडून आलेला व्हिडिओ, डेटा आणि ऑडिओ या सॅटेलाइट्समार्फत पृथ्वीवरील ग्राउंड स्टेशनपर्यंत पोहोचवला जातो.
हे संपूर्ण नेटवर्क खासगी आणि उच्च-गती असलेलं असून, ते सार्वजनिक इंटरनेटपासून वेगळं असतं. त्यामुळे डेटा अत्यंत सुरक्षितपणे आणि अचूकपणे पाठवता येतो.
💻 खास व्हिडिओ कॉलिंग सॉफ्टवेअर
अंतराळवीरांना Microsoft NetMeeting, NASA चे इन-हाउस सिस्टीम्स किंवा VSee यासारख्या सुरक्षित व्हिडिओ कॉलिंग अ‍ॅप्सचा वापर करायला दिला जातो. हे अ‍ॅप्स अंतराळातील विलंब (latency) आणि सिग्नल त्रास लक्षात घेऊन खास डिझाईन केलेले असतात.
⏱️ विलंब आणि सिग्नल गुणवत्तेचं गणित
जरी सॅटेलाइट्समधून डेटा प्रसारणाची गती भरपूर असली तरी प्रकाशाच्या प्रवासाचा वेळ आणि पृथ्वीपर्यंत पोहोचण्याचा वेळ धरून अंदाजे 1 ते 2 सेकंदांचा विलंब होतो. LEO (Low Earth Orbit) सॅटेलाइट्सच्या वापरामुळे हा विलंब कमी करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत.
📡 मोबाईल नेटवर्कशिवाय थेट सॅटेलाइट कॉल
Vodafone आणि AST SpaceMobile सारख्या कंपन्यांनी नुकतेच पृथ्वीवरील दुर्गम भागांमधून सॅटेलाइटद्वारे थेट स्मार्टफोनवर व्हिडिओ कॉल यशस्वी करून दाखवले आहेत. यामुळे भविष्यात कुठेही मोबाइल टॉवरशिवाय सॅटेलाइट कॉलिंग शक्य होणार आहे.
🔚 निष्कर्ष
जरी अंतराळातून ‘इंटरनेट’ वापरून कॉल होत नाही, तरी NASA चं खास नेटवर्क, सुरक्षित सॉफ्टवेअर आणि विशेष सॅटेलाइट्स यांच्या सहाय्याने अंतराळवीर पृथ्वीशी संवाद साधू शकतात. आणि आता हे तंत्रज्ञान सर्वसामान्य लोकांसाठीही उपलब्ध होण्याच्या मार्गावर आहे!