पुणे — पुणे शहरातील वाहतूक कोंडी आणि भविष्यातील वाढत्या शहरविकास लक्षात घेऊन, हडपसर ते यवत दरम्यान प्रस्तावित “उन्नत मार्ग (Elevated Road)” प्रकल्पात सत्ताधाऱ्यांनी मोठे बदल करण्याचा निर्णय घेण्याची पातळीवर चर्चा सुरू झाली आहे. पहिल्या प्रस्तावानुसार हा मार्ग हडपसर ते यवत पर्यंत असायचा, परंतु आता तो मार्ग भैरोबा नाला ते बोरीभडक (ता. दौंड) पर्यंत केला जाण्याची शक्यता आहे.
प्रस्तावित बदल काय आहेत?
- पूर्वीचा मार्ग: हडपसर ते यवत (Pune शहरातील मध्यवर्ती भागातून) उन्नत मार्ग तयार करणे हे ठरले होते.
- नवीन प्रस्ताव: हा मार्ग आता भैरोबा नाला पासून सुरू करुन बोरीभडक (ता. दौंड) पर्यंत वाढविला जाईल.
- मार्गाचा समृद्धी मार्गाशी जंक्शन तयार होणार आहे. बोरीभडक येथे हा जंक्शन असण्याची शक्यता आहे, जेणेकरून हा Elevated Road समृद्धी मार्गाशी जोडला जाईल.
- तसेच, जमिनीवरून सहापदरी (at‑grade) मार्ग कาสुर्डीपर्यंत पुढे नेण्याचा निर्णय घेतल्याचे सम्भावित आहे.
का होत आहेत हे बदल?
- वाहतूक कोंडी कमी करणे
शहरात वाढत्या वाहनसंख्येमुळे हडपसर‑यवत परिसरात ट्रॅफिक जॅम (traffic congestion) खूप वाढला आहे. त्यासाठी मार्ग बदलल्यास ट्रॅफिक प्रवाह सुधारण्याची अपेक्षा आहे. - शासनाच्या धोरणात बदल
समृद्धी मार्ग (Pune ते छत्रपती संभाजीनगर पर्यंत) हा प्रकल्प राज्यस्तरावर मंजूर असून त्याबाबत धोरण आणि DPR (Detailed Project Report) तयार आहे. - भौगोलिक व आर्थिक व्यवहार्यता
हडपसर ते यवत या मूळ मार्गात यावटीचे मध्यभागी भाग, रस्तेचौकटीचा खर्च, जमिनीच्या हक्कात होणारी अडचण अशा बाबी लक्षात घेता, नवीन मार्ग अधिक सक्षम आणि व्यवहार्य ठरेल असा अंदाज आहे. भैरोबा नाला ते बोरीभडक बाजूने रस्ते कमी गुंतवणूकीत आणि कमी अडथळ्यांमध्ये तयार होऊ शकतात.
शक्य फायद्यांचे पैलू
- वेगवान प्रवास आणि कमी वेळ: बोरीभडक पर्यंत त्वरित प्रवासाची सुविधा वाढेल.
- वाहतूक कोंडीत फरक: हडपसर‑यवत परिसरातील स्थानिक रस्त्यांवरील वाहतूकचा भार कमी होऊ शकेल.
- पर्यावरणीय परिणाम: मार्ग बदलल्यास झाडे, भू‑उपयोग आणि पर्यावरणीय प्रभावाचे पुनर्मूल्यांकन होऊ शकते.
- स्थिरता आणि विस्तार: भविष्याच्या विस्तारासाठी भाग उपलब्ध राहतील, सहापदरी मार्गांचा समावेश केल्याने विविध ट्रॅफिक प्रकारांची (मोबाईल ट्रॅफिक, लोकल बस, वाहने) गरजा पूर्ण होतील.
शक्य धोके व काळजीचे मुद्दे
- जमिनीची अधिग्रहणे: नव्या मार्गावर जमीन अधिग्रहण करण्याच्या प्रक्रियेत स्थानिक शेतकरी, रहिवासी यांच्याकडून विरोध होऊ शकतो.
- पर्यावरणीय परवानग्या आणि स्थानिक सामाजिक परिणाम: नद्या, नाले, जंगल, कृषी जमिनीवर होणारा प्रभाव तपासावा लागेल.
- खर्च वाढीची शक्यता: प्रस्ताव बदला गेल्यामुळे स्टडी, डिझाईन, बांधकाम खर्च वाढू शकतो.
- वाहतुकीच्या सुविधा, पुरवठा रस्ते आणि स्थानिक संपर्क रस्ते योग्यरित्या नियोजित करावेत.
पुढील पावले काय असतील?
- राज्य सरकार आणि संबंधित विभागांसमोर बदल प्रस्ताव निश्चित करणे.
- अभ्यास अहवाल (DPR) मध्ये या बदलांचा समावेश करुन मंजुरी घेणे.
- स्थानिक नागरिक, जमिनीचे मालक यांच्याशी संवाद वाढवून त्यांच्या सूचना, तक्रारी लक्षात घेणे.
- परवानग्या, पर्यावरणीय मान्यता, निधी मंजुरी अशी सर्व प्रक्रियात्मक अडचणी पूर्ण करणे.
- बांधकामाची टेंडर प्रक्रिया उघडी व पारदर्शक ठेवून काम सुरु करणे.
निष्कर्ष
हडपसर ते यवत उन्नत मार्ग प्रकल्पातील हा बदल — भैरोबा नाला ते बोरीभडक पर्यंतचा नवीन रस्ता — पुणे शहराच्या ट्रॅफिक समस्या कमी करण्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचा टप्पा ठरू शकतो. या बदलामुळे प्रवासाचा वेळ, वाहतुकीची सुलभता, आणि भविष्यातील शहरी वाढीच्या गरजा अधिक चांगल्या प्रकारे पूर्ण होतील अशी अपेक्षा आहे. तरीही, स्थानिक हितसंबंध, पर्यावरणीय आणि आर्थिक व्यवहार्यता सखोलपणे तपासली पाहिजे.