पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १५ ऑगस्टला दिलेल्या स्वतंत्रतेदिनाच्या भाषणात ‘GST 2.0’ ही मोठी सुधारणा दिली होती – त्यामुळे आता जवळपास १७५ दैनिक उपभोगाच्या वस्तूंवर GST दरात अंदाजे १० टक्क्यांचे कपात होण्याची शक्यता आहे. या अनुषंगाने, GST परिषद ३–४ सप्टेंबरला अंतिम निर्णय घेणार आहे.
मूलभूत दरात बदल – नागरिकांना सोपी आणि स्वस्त GST
सार्वजनिक उपयोगाच्या वस्तूंवर सध्या असलेले १८% GST ते ५% पर्यंत कमी करण्याचे प्रस्ताव आहे. यात तळपूर, टुथपेस्ट, शँपू यांसारख्या गोष्टींचा समावेश आहे, ज्यामुळे ग्राहकांना तात्काळ फायदा मिळेल.
दुसरीकडे, दुर्गम वस्तूंवरील २८% GST जसे की AC, TV, फ्रिज यांना १८% पर्यंत आणण्याचा विचार आहे, जो दिवाळीच्या खरेदी मोसमानंतर विक्री वाढवण्यास हातभार लावेल.
वाहनांसाठी सवलत – हायब्रिड कार आणि दुचाकींचा लाभ
लहान पेट्रोल–हायब्रिड कार्सवर GST २८% पासून १८% पर्यंत कमी होण्याची शक्यता आहे, यात टोयोटा आणि मारुती या कंपन्यांना मोठा दिलासा मिळू शकतो.
धावणाऱ्या प्रवासी दुचाकी (ज्यांची इंजिन क्षमता ३५०cc पेक्षा कमी आहे) यांनाही अशाच प्रकारे सवलत मिळण्याची अपेक्षा आहे.
अन्य क्षेत्र – कृषी, वस्त्रोद्योग आणि क्रीडा उपकरणे
सेंद्रिय उपकरणे, किट, खत, कृषी यंत्रसामग्री आणि वस्त्रोद्योगातील निवडक वस्तूंसाठीही ५% पर्यंत GST कपातीचा प्रस्ताव आहे.
चॉकलेट, स्नॅक्स, दूध पावडर, ऑइल यांसारख्या रोजच्या वापराच्या वस्तूंना १२% ते ५% दरात स्थानांतरित करण्याचा विचार आहे, ज्याने गोरगरिब वर्गावर दरात मोठी घसरण होऊ शकते.
राज्य सरकारांची भूमिका – महसुलातील घट आणि नुकसान भरपाई
तरीही, ‘GST 2.0’ प्रस्ताव अंमलात आणताना, काही राज्य सरकारांनी महसुलात होणाऱ्या भारी घट कमी करण्यासाठी ‘प्रतिफळ सेस’ किंवा इतर प्रणालींची मागणी केली आहे. कारण सध्या राज्यांची ७०% महसूल हाच GSTद्वारे प्राप्त होतो.
या पार्श्वभूमीवर, काही राज्यांनी ग्राहकांपर्यंत लाभ जात असल्याची खात्री करण्यासाठी कडक नियंत्रण उपाययोजनांची मागणी केली आहे.
बाजारातील प्रतिक्रिया – अखेरीस, सकारात्मक संकेत
या अपेक्षित GST कपातामुळे देशातील शेअर बाजारात उत्साह भरला आहे – Nifty आणि Sensex दोन्ही निर्देशांक उंचावले आहेत, जिथे रिलायन्स इंडस्ट्रीज सारख्या कंपनीच्या शेअरमध्ये विशेष वाढ दिसून आली आहे.
निष्कर्ष – सामान्य जनतेसाठी डे—लक्स गिफ्ट
‘GST 2.0’ च्या माध्यमातून पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी जनतेसाठी एक मोठे दिवाळी गिफ्ट तयार केले आहे. खर्चाच्या दाब कमी होईल, मागणी वाढेल आणि उत्पादनक्षमता सुधारेल – असा परिणाम अपेक्षित आहे. या प्रस्तावामुळे सामान्य लोकांच्या खिशाला त्वरित आराम मिळेल आणि अर्थव्यवस्थेत गती निर्माण होईल.