नवी दिल्ली: गुरुवारी सकाळी दिल्ली, नोएडा, गुरुग्राम, गाझियाबाद आणि आसपासच्या भागांमध्ये भूकंपाचे जोरदार झटके जाणवले. भारतीय राष्ट्रीय भूकंप विज्ञान केंद्राने (NCS) दिलेल्या माहितीनुसार, या भूकंपाची तीव्रता 4.4 रिश्टर स्केल इतकी होती आणि केंद्रबिंदू हरियाणाच्या झज्जर जिल्ह्यात होता. भूकंपाची खोली 10 किमी इतकी होती.
10 ते 15 सेकंद टिकले झटके
नागरिकांनी सांगितले की झटके सुमारे 10 ते 15 सेकंद टिकले. अनेक ठिकाणी घरांमधील फर्निचर, पंखे आणि खिडक्या हलताना दिसल्या. भीतीने अनेकजण घराबाहेर आणि इमारतींमधून खाली उतरले. उच्चभूत मजल्यांवर राहणाऱ्यांना झटके अधिक तीव्रतेने जाणवले. आज सकाळी आलेल्या भूकंपाचे झटके दिल्ली-एनसीआर परिसरात तब्बल 10 ते 15 सेकंद टिकले. अनेकांनी या झटक्यांना अतिशय तीव्र आणि दीर्घकाळ टिकणारे असल्याचे सांगितले. घरांमधील पंखे, लाईट्स आणि फर्निचर हलू लागल्याने लोकांना झटका जाणवला आणि घबराटीचे वातावरण निर्माण झाले. काही लोकांनी तातडीने घराबाहेर धाव घेतली, तर कार्यालयांमध्ये देखील कर्मचाऱ्यांना बाहेर काढण्यात आले. विशेषतः उंच इमारतींमध्ये झटके अधिक तीव्रतेने जाणवले. यावेळी सुदैवाने कोणतीही जीवितहानी झाली नाही. प्रशासनाकडून सतर्कतेचे निर्देश देण्यात आले असून, नागरिकांनी शांतता आणि दक्षता बाळगण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
दिल्ली सिस्मिक झोन-IV मध्ये का आहे?
दिल्ली ही सिस्मिक झोन IV मध्ये येते, जे भूकंपाच्या दृष्टीने संवेदनशील क्षेत्र मानले जाते. या भागाखाली अनेक फॉल्ट लाइन असून, हिमालयाच्या जवळ असल्यामुळे इथे भूकंपीय हालचाली वारंवार होत असतात.
दिल्ली सिस्मिक झोन-IV मध्ये का आहे? याचे कारण वैज्ञानिकदृष्ट्या खालीलप्रमाणे समजावून सांगता येते:
🧭 सिस्मिक झोन म्हणजे काय?
भारताला भूगर्भीय धोक्याच्या आधारे चार प्रमुख भूकंप झोनमध्ये विभागले गेले आहे – झोन II, III, IV आणि V.
- झोन IV म्हणजे उच्च तीव्रतेचा भूकंप होण्याचा धोका असलेला भाग (Modified Mercalli Intensity MSK VIII पर्यंतची तीव्रता).
📍 दिल्ली झोन-IV मध्ये का आहे?
1. हिमालयाच्या जवळील स्थिती
दिल्ली हिमालय पर्वतरांगेपासून केवळ 250 किमी अंतरावर आहे. हिमालयात भारतीय आणि युरेशियन प्लेट्स एकमेकांना धडकतात. त्यामुळे या परिसरात नियमित भूकंपाचे धक्के जाणवू शकतात. दिल्ली या टेक्टॉनिक प्लेट्सच्या प्रभावाखाली असल्यामुळे भूकंपीय धोका अधिक आहे.
2. भूगर्भातील सक्रिय फॉल्ट लाइन
दिल्लीच्या खाली अनेक सक्रिय दोष रेषा (फॉल्ट लाइन्स) आहेत – जसे की दिल्ली-हरिद्वार रिज, सोहना फॉल्ट, मुरादाबाद फॉल्ट इत्यादी. या रेषांमुळे भूकंप निर्माण होण्याची शक्यता जास्त असते.
3. इतिहासातील भूकंप अनुभव
इतिहासात अनेक वेळा दिल्ली आणि आजूबाजूच्या भागात मध्यम ते तीव्र भूकंप झाले आहेत (5.0 – 6.5 तीव्रतेचे). त्यामुळे या भागात नेहमीच भूकंपाचा धोका संभवतो.
🏗️ याचा परिणाम काय?
- झोन IV मध्ये 5.0 ते 7.0 तीव्रतेचे भूकंप होऊ शकतात.
- दिल्लीसारख्या घनतेने वस्ती असलेल्या शहरांमध्ये अगदी हलकासा झटका देखील मोठा भासतो.
- यामुळे इमारतींसाठी भूकंप-प्रतिरोधक बांधकाम करणे आवश्यक आहे.
दिल्लीला सिस्मिक झोन-IV मध्ये समाविष्ट केले गेले आहे कारण:
- ती हिमालयाच्या टेक्टॉनिक सक्रियतेच्या प्रभावाखाली आहे,
- भूगर्भात सक्रिय फॉल्ट लाइन आहेत,
- आणि इतिहासात भूकंपाचे वारंवार अनुभव आले आहेत.
म्हणूनच दिल्ली आणि एनसीआर परिसरात भूकंपापासून बचावासाठी जागरूकता आणि भक्कम पायाभूत संरचना आवश्यक ठरतात.
हवे असल्यास, मी “भूकंपाच्या वेळी काय करावे” या विषयावर मराठीत एक मार्गदर्शक देखील तयार करून देऊ शकतो.
गूगल अलर्ट का आला नाही?
काही मोबाईल वापरकर्त्यांनी तक्रार केली की गूगल भूकंप अलर्ट वेळेवर मिळाला नाही. तज्ज्ञ सांगतात की 5.0 पेक्षा कमी तीव्रतेच्या भूकंपासाठी काही वेळा अलर्ट ट्रिगर होत नाही. लोकेशन, Wi-Fi आणि Google Location Accuracy चालू ठेवणे आवश्यक आहे.
कोणतीही जीवितहानी नाही
स्थानिक प्रशासन, पोलीस व आपत्ती निवारण दलाने दिलेल्या माहितीनुसार, अद्याप कोणतीही जीवित किंवा वित्तहानी झाल्याचे वृत्त नाही. प्रशासन सतर्क आहे आणि परिस्थितीवर लक्ष ठेवून आहे.
भूकंपाच्या वेळी काय कराल?
- शांत रहा, घाबरू नका.
- घरात असाल तर टेबलखाली लपून सुरक्षित जागेत जा.
- लिफ्टचा वापर करू नका.
- बाहेर असाल तर इमारतींपासून दूर उभे राहा.
- आपत्कालीन किट जवळ ठेवा – पाण्याची बाटली, औषधे, टॉर्च, पॉवर बँक.
सोशल मीडियावर मीम्स आणि प्रतिक्रिया
झटके जाणवल्यानंतर सोशल मीडियावर #EarthquakeInDelhi ट्रेंड करत होता. अनेकांनी आपले अनुभव, मीम्स आणि व्हिडीओ शेअर केले. काहींनी हा झटका आतापर्यंतचा सर्वात जास्त वेळ टिकणारा असल्याचे सांगितले.
निष्कर्ष
आजचा भूकंप कोणतीही हानी न करता निघून गेला, मात्र दिल्ली-एनसीआर भाग अजूनही भूकंपाच्या दृष्टीने धोकादायक आहे. नागरिकांनी सजग राहावे, अधिकृत सूचनांचे पालन करावे आणि आपत्कालीन तयारी करून ठेवावी.
delhi bhukamp, delhi ncr bhukamp, झज्जर भूकंप, हरियाणा भूकंप, दिल्ली भूकंप बातमी, delhi earthquake marathi, bhukamp july 2025