चीनच्या साउथ चायना अ‍ॅग्रिकल्चरल युनिव्हर्सिटीतल्या संशोधकांनी अशी अनोखी आणि आकर्षक वैज्ञानिक प्रगती साध्य केली आहे — रेंबो रंगातील, उजेडात चार्ज होणाऱ्या आणि अंधारात सौम्य प्रकाश टाकू शकणाऱ्या सक्युलेंट्सची निर्मिती .
या संशोधनात, लेफमध्ये सूक्ष्म (micron‑size) ‘afterglow phosphor’ कणांचे इंजेक्शन देण्यात आले. हे कण सूर्यप्रकाश किंवा LED प्रकाश शोषून घेतात आणि रात्री अंधारात हळूहळू प्रकाश सोडतात. परिणामी, त्या वनस्पती दोन तासांपर्यंत असा नाजूक प्रकाश उत्सर्जित करतात, जो एका छोट्या रात्रदिवसाच्या दिव्याइतका उजळ असतो .
विशेष म्हणजे, या तंत्रामुळे एकाच प्रकारचे हिरवेच प्रकाश नव्हे, तर लाल, निळा, ठेवव्या (blue‑violet) आणि हिरवा — असे विविध रंग मिळतात. उदाहरणार्थ, संशोधकांनी ५६ सक्युलेंट्सची एक “ग्लोइंग प्लांट वॉल”ही तयार केली, जी इतकी तेजस्वी होती की अंधारात पुस्तक वाचण्यासाठी पुरेशी प्रकाशमानता निर्माण झाली .
या शोधाचे मोठे फायदे आहेत:
- ऊर्जा‑बचत करणारे प्रकाश स्रोत: हे वनस्पती रात्री प्रकाश देऊन ऊर्जा‑वाचा प्रणालीपेक्षा कमी ऊर्जा वापरून प्रकाश पुरवू शकतात. भविष्यात रस्त्यांवर किंवा बागेत विश्राम करणाऱ्या झाडांची जागा या वनस्पती घेऊ शकतात .
- सस्ते आणि कार्यक्षम: एका वनस्पतीवर प्रक्रिया करणे फक्त १० मिनिटांचे काम आहे आणि अंदाजे १० युआन (सुमारे १५० रुपये) इतका खर्च येतो (कामगार खर्च वगळता) .
- आकर्षक डेकोरेशनसाठी उपयुक्त: या रंगीबेरंगी प्रकाशमान वनस्पती घर, कार्यालये किंवा सार्वजनिक साजशोभेच्या ठिकाणी सजावटीसाठी उत्तम पर्याय ठरू शकतात.
तथापि, या तंत्रज्ञानासोबत काही आव्हानेही आहेत:
- सर्व वनस्पतींलाच हा परिणाम मिळत नाही — ईचेव्हेरिया (Echeveria ‘Mebina’) या सक्युलेंट्समध्येच या कणांनी प्रभावीप्रकारे पसरावे, कारण त्यांची पर्णरचना इतर वनस्पतींप्रमाणे रिकामी नसते — जसे की बो चॉय किंवा पोटोस् — ज्यात परिणाम अस्पष्ट आणि खंडित होत असतो .
- वनस्पतींना या कणांचा दीर्घकालीन परिणाम काय होतो, याचा तपास अद्याप चालू आहे. संभाव्य विषारीपणा किंवा आरोग्यदुष्परिणाम यांच्यावर संशोधन आवश्यक आहे .
ही प्रगती फक्त एक तंत्रज्ञानिक हस्तांतर नाही, तर भविष्यातील सुरक्षित, पर्यावरणपूरक, आणि सौंदर्यपूर्ण प्रकाशयोजनाच्या दिशेतील एक महत्त्वाचा पाऊल आहे. फक्त बाजारातील नव्हे; शहरी योजना, गृह सजावट, आणि प्रकाश व्यवस्थापन या सर्व क्षेत्रांत या शोधाचे भरभरून उपयोग होऊ शकतो.