नवी दिल्ली – प्रसिद्ध अभिनेत्री ऐश्वर्या राय बच्चन यांच्या नावाचा, फोटोचा आणि त्यांच्या व्यक्तिमत्वाशी संबंधित घटकांचा परवानगीशिवाय व्यावसायिक हेतूंसाठी वापर करणाऱ्या संकेतस्थळांवर आता दिल्ली उच्च न्यायालयाने कडक बंदी घातली आहे.
न्यायालयाचा आदेश आणि व्यक्तिमत्व हक्क
न्यायमूर्ती तेजस कारिया यांच्या खटल्यावर न्यायालयाने म्हटले की, प्रसिद्ध व्यक्तींचे नाव, फोटो, आवाज हे गोपनीयत्व आणि प्रतिष्ठेच्या दृष्टीने संरक्षित असावेत. परवानगीशिवाय त्यांच्या वापरामुळे प्रतिष्ठेला दोष, आर्थिक तोटा आणि व्यक्तिमत्व हक्कांचे उल्लंघन होऊ शकते.
हस्तक्षेपाचा कारण: फसवे खाते आणि एआय‑दुर्वापर
अभिनेत्रीच्या वकिलांनी न्यायालयासमोर असे युक्तिवाद मांडले की, काही फसवे संस्थांनी “ऐश्वर्या नेशन वेल्थ” असे नाव वापरून दावा केला आहे की त्या संस्थेचा मालक ऐश्वर्या राय आहे, पण प्रत्यक्षात अभिनेत्रीला त्या संस्थेबद्दल काहीच माहिती नाही.
त्याअगोदर, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI), डीपफेक, फेस मॉर्फिंग सारख्या तंत्रज्ञानांचा वापर करून फोटो-व्हिडिओ तयार करून चुकीच्या हेतूने प्रसारित केले जात असल्याचे दिसून आले आहे, ज्यामुळे तत्त्वतः आणि कायदेशीरदृष्ट्या मोठा प्रश्न निर्माण झाला आहे.
न्यायालयाचे निर्देश
- संबंधित संकेतस्थळांनी ७२ तासांच्या आत ऐश्वर्या राय यांचे नाव, फोटो आणि व्यक्तिमत्वाशी संबंधीत सामग्री हटवावी.
- त्या वापरकर्त्यांची माहिती न्यायालयास सादर करावी.
- सरकारच्या माहिती व तंत्रज्ञान मंत्रालयाला किंवा संबंधित अधिकाऱ्यांना सांगण्यात आले आहे की, जर संकेतस्थळे हे आचरण करत नसतील, तर ती ब्लॉक केली जावीत.
अभिषेक बच्चन यांची भूमिका
अभिनेत्री ऐश्वर्या राय बच्चन यांच्या बाजूने त्यांच्या नावाचा वापर, फोटो वापर व व्यक्तिमत्वाच्या उल्लंघनासंदर्भात अभिनेता अभिषेक बच्चन यांनी देखील स्वतंत्र याचिका दाखल केली आहे. ती याचिका सध्या न्यायालयात पडलेली आहे आणि सुनावणी होण्याची प्रतीक्षा आहे.