लखनौ, उत्तर प्रदेश — प्रेमविवाहाच्या नावाखाली कुटुंबाच्या निषेधाला कारणीभूत ठरलेल्या प्रतिष्ठेच्या भाबडीतून घडलेली एक भयावह घटना समोर आली आहे. लखनौतील निगोहान पोलिस स्टेशन हद्दीतील सिसेन्डी रोडवर, २४ वर्षीय शनि रावत या तरुणाचा मृतदेह सिसेन्डी नाल्यात आढळला आहे. पोलिसांनी तपास केल्यावर उघडकीस आले की ही हत्या सासरच्यांनीच केली आहे, प्रेमविवाह आणि अपत्य झाल्यामुळे कुटुंबातील प्रतिष्ठेच्या विचारांनी भरलेल्या द्वेषातून.
घटना कशी झाली?
- सुमारे पंधरा महिने आधी शनि रावतने देवेश यादव यांच्या बहिणीशी प्रेमविवाह केला, हे कुटुंबाला मान्य नव्हते. प्रेमविवाहामुळे कुटुंबात सदैव तणाव होता.
- लग्नानंतर दोघांना अपत्य देखील झाला, आणि हेच कुटुंबाच्या प्रतिष्ठेच्या दृष्टिकोनातून अधिक मोठा आक्षेप ठरला. यामुळे विरोध व रोष निर्माण झाला.
- ८ सप्टेंबर रोजी, संतोष यादव (वय ३५) यांनी शनि रावत याला जेल रोडवरील दारूच्या दुकानाजवळ बोलावले. तिथे एक एसयूव्ही गाडी होती. शनि गाडीत बसल्यावर देवेश, जितू आणि इतर साथीदारांनी लोखंडी रॉडने त्याला हल्ला केला. हल्ल्यामुळे तो गंभीर जखमी झाला.
- नंतर त्याला सिसेन्डी रोडवर असलेल्या नाल्याकडे नेण्यात आले आणि पुन्हा त्याच्या डोक्यावर वार करून त्याची हत्या करण्यात आली. मृतदेह नाल्याच्या पाण्यात टाकला गेला, ज्यायोगे पुरावे नष्ट करायचे प्रयत्न केले गेले.
पोलिस तपास व आरोपी
- या खुनात वापरलेला लोखंडी रॉड, रक्ताने आच्छादित टॉवेल आणि गुन्ह्यासाठी वापरलेली एसयूव्ही गाडी जप्त करण्यात आली आहे.
- पोलिसांनी संतोष यादव आणि देवेश यादव यांना अटक केली आहे. पण जितू, राजकुमार आणि जय सिंग उर्फ कल्लू हे अद्याप फरार आहेत आणि त्यांचा शोध सुरू आहे.
- अतिरिक्त डीसीपी वसंत रल्लापल्ली यांच्या विधानानुसार, “हे प्रकरण कुटुंबाच्या प्रतिष्ठेचा मुद्दा मानून घडवून आणले गेलेले आहे.” आरोपींपैकी संतोष व देवेश यांची आधीही गुन्हेगारी इतिहास आहे.
समाजिक व कायदेशीर पैलू
ही घटना फक्त एका व्यक्तीच्या विधीविरोधी मृत्यूची नाही, तर त्यातून प्रेम, स्वातंत्र्य, कुटुंबातील दबाव व सामाजिक ओढ यांचं संघर्ष दिसून येतो.
- सामाजिक मनोवृत्ती: “प्रस्तिज” (honour) नावाखाली कुटुंब काहीदा व्यक्तीच्या निर्णयांना, विशेषत: विवाहविचारांना, मान्यता देत नाही. हे विचार अजूनही ग्रामीण व अर्ध-शहरी भागात प्रचंड प्रभावी आहेत.
- कायदा व संरक्षण: भारतात ‘honour killing’ हा गुन्हा मान्य नाही व तो लैंगिक समानता व व्यक्ती स्वातंत्र्याला विदारक मार आहे. पण अंमलबजावणी करताना पोलिस, न्यायालय व समाजांनी जागरूक भूमिका घेतली पाहिजे.
- आवश्यक उपाय:
- अशी घटना झाल्यास त्वरित तक्रार दाखल करणे.
- पीडित व त्यांच्या कुटुंबाला संरक्षण देणे (स्थळ बदलणे, सल्ला, कायदेशीर मदत).
- समाजात शिक्षण व जनजागृती वाढविणे — विवाह, स्वातंत्र्य यांचा आदर करायला शिकवणे.
- कायद्यात सुधारणा करून “प्रस्तिज खुन” साठी कठोर शिक्षा निश्चित करणे.
निष्कर्ष
प्रेमविवाहाच्या निर्णयावर कुटुंबाचा दबाव, सामाजिक प्रतिष्ठेची भौतिक कल्पना या कारणांनी मानवी जीवन धोक्यात येत आहे. शनि रावत यांसारख्या तरुणाच्या मृत्यूने दाखवून दिलं की प्रेम आणि स्वातंत्र्याच्या नावाखालीही किती काटेरी थडग्या असू शकतात. अशा घटनांकडे संपूर्ण समाजाने, कायद्याने, न्यायालयाने आणि शासनाने दुर्लक्षित न करता पुरेशा कारवाईने पाहणे गरजेचे आहे.