जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपने एक असाधारण ग्रहनिर्माण डिस्कचे निरीक्षण केले आहे ज्यामध्ये पाण्याची उपस्थिती अत्यंत कमी आहे; त्याऐवजी कार्बन डायऑक्साईड (CO₂) प्रचंड प्रमाणात आहे. हे स्थानिक 8,000 प्रकाशवर्ष दूर, NGC 6357 ही तारा निर्मिती क्षेत्रातलं एक आकर्षक उदाहरण आहे. या अनपेक्षित संशोधनामुळे पृथ्वीसारख्या ग्रहांच्या निर्मितीच्या विद्यमान मॉडेल्सना आव्हान निर्माण झाले आहे.
असममितता आणि संशोधनातील वेगळेपणा
सामान्यतः ग्रहनिर्माणाच्या डिस्कमध्ये गोठलेल्या पाण्याचा समावेश असतो—जो आत केंद्राकडे सरकताना वाफेत बदलतो आणि निरीक्षणीत होतो. परंतु या डिस्कमध्ये पाण्याच्या वाफेचे प्रमाण इतके कमी आहे की ते जवळजवळ अदृश्य आहे. त्याऐवजी, कार्बन डायऑक्साईडचा प्रभुत्व, हा अत्यंत अनपेक्षित आणि नवीन दृष्टिकोन उघडतो.
शक्य कारणे
संशोधकांचा असा अंदाज आहे की हा विचित्र रासायनिक समतोल:
- समीप असलेल्या तारांकडून येणारी तीव्र अल्ट्राव्हायोलेट (UV) किरणे,
- किंवा स्थानिक पर्यावरणाच्या विशेष परिस्थितींमुळे,
- धुळीकणांवर किंवा बर्फीय कणांवर रासायनिक प्रक्रिया जुळून येते असावी, ज्यामुळे पाण्याऐवजी CO₂ प्रचंड प्रमाणात दिसते.
का आहे जाणून घेणे महत्वाचे?
हा शोध आपल्याला त्या आरंभिक स्थितींच्या समजून घेण्यात मदत करतो ज्यात तारे आणि त्यांच्याभोवती ग्रह बनेल. पृथ्वीचा निर्माण कोणत्या अटींमध्ये झाला, याबाबतचा आपल्या मतांना देखील या संशोधनातून मार्गदर्शन मिळू शकते. भविष्यातील टेलिस्कोप, जसे ALMA आणि ELT (Extremely Large Telescope), या विचित्र संरचनेचे अधिक तपशीलवार विश्लेषण करतील, असा संशोधकांचा विश्वास आहे.