अमेरिका आणि भारत यांची महत्त्वाकांक्षी मैत्री आता तणावाच्या सीमा ओलांडलेली दिसते. एका बाजूला डोनाल्ड ट्रम्प यांनी पंतप्रधान मोदी यांना “उत्कृष्ट मित्र” म्हणून संबोधलं, तर दुसरीकडे 50% इतक्या मोठ्या टॅरिफने भारताच्या पेटंट व्यावसायिकांना नाकीनाट करण्यात आलं आहे. त्याच वेळी, भारताची रशियाकडून तेल खरेदी ताणाचे कारण बनली आहे.
ट्रम्प आणि मोदी — व्यक्तिगत मैत्रीः
ट्रम्प यांनी स्वयं घोषणा केलीये: “मी मोदींबरोबर कायम मैत्री ठेवीन. तो एक महान पंतप्रधान आहे.” मात्र, त्यांनी तक्रारही व्यक्त केली — “मला त्याने सध्या जे काही केलंय, ते आवडत नाही.”
उर्जेचा निर्णय आणि त्याचे परिणाम
भारत रशियाच्या सवलतीच्या कच्च्या तेलाचा मोठ्या प्रमाणावर खरेदीदार बनला आहे. यामुळे भारताला तात्पुरती आर्थिक फायदा झाला, परंतु यामुळे परकीय दबाव वाढले — विशेषतः अमेरिका नेते ट्रम्प यांनी हे “युद्धाला फंड पुरवणं” आणि “ग्लोबल सॅनक्शन्सचं उल्लंघन” असं म्हणत टीका केली.
अमेरिकेकडून 50% टॅरिफ — कारण आणि परिमाण
ट्रम्प प्रशासनाने भारताच्या निर्यात वस्तूंवर 50% टॅरिफ लादला आहे — हा शिक्षात्मक आणि नीतिगत परिणाम आहे, जो “रशियन तेल” खरेदीच्या विरुद्ध आहे.
या निर्णयामुळे त Tiruppur, Noida, आणि Surat मधील मोत्यां, टेक्सटाइल्स, रासायनिक वस्तू आणि जलचर निर्यात क्षेत्रांवर प्रचंड ओझे आले आहे. अनेक कामगार घर आणि काम गमावणे टळले नाही.
भारताच्या प्रतिक्रिया
अर्थमंत्री निर्मला सीतारमण यांनी स्पष्ट केले की — रशियन तेल भारताला फायदेशीर आहे आणि निर्यातदारांना सरकारकडून दिलासा देण्याची तयारी आहे.
तेल मंत्र्यांनीही आरोप खोडून सांगितलं की भारत “प्रत्येक कायद्यानुसार” कार्यरत आहे आणि तेल खरेदीने जागतिक किमती नियंत्रणात मदत केली आहे.
पंतप्रधान मोदी यांनी कृषी, मत्स्यशेती, दुग्ध सेवक क्षेत्रांच्या हितासाठी “जरी भरपूर किंमत द्यावी लागली, तरी वाचविण्यास तयार आहे” असा निर्धार व्यक्त केला.
SCO शिखर परिषद — भारत आणि रशियाचे समीकरण
तियनजिनमधील SCO शिखर परिषदेत मोदी आणि पुतिन यांनी “विशेष आणि प्राधान्यपूर्ण” संबंध दर्शविले. या काळात भारत-रशिया व्यापार 2024–25 मध्ये 68.7 अब्ज डॉलर पर्यंत पोहोचला आणि 2030 साठी $100 अब्जचा लक्ष्य ठेवलंय.
ट्रम्पच्या ऑनलाइन टीका
ट्रम्प यांनी सोशल मीडियावर पोस्ट करत India–Russia “deepest, darkest China” कडे वळल्यानं “गुंतले आहे” असं म्हटलं. Modi–Putin–Xi Jinping यांचा तियानजिनमधील फोटो त्याचं प्रतिबिंब आहे.
पुढील काही संभावित परिणाम
- चीन-केंद्रित तट वाढणार?
या सर्व घडामोडींमुळे India–Russia–China या “Axis of Upheaval” ची शक्यता बळकावली आहे. - बहुपक्षीय धोरणाचा प्रभाव
भारताने स्पष्ट केले आहे की, तो “विविध संरेखण” धोरणावर विश्वास ठेवतो — पश्चिम, रशिया, चीन या सर्वांकडे समतोलपणे पाहत. - आंतरराष्ट्रीय व्यापार घडामोडी
अमेरिका-भारतातील तणावामुळे व्यापारी समुदायावर मोठा ताण असून, निर्यातदार पुनर्आयोजनेची वाट पाहत आहेत.