जीएसटी ढवळाचा मोठा बदल: सुमारे ४०० वस्तूंवर नवीन दर, ग्राहकांना मोठा फायदा

केंद्र सरकारने सप्टेंबर २०२५ मध्ये जीएसटी (Goods and Services Tax) पुनर्रचना करून जवळपास ४०० वस्तूंवरील करदरात मोठी कपात केली आहे. या ऐतिहासिक निर्णयामुळे, दिवाळी आणि नवरात्र उत्सवाच्या वेळी घरगुती खर्चात लक्षणीय आराम होणार आहे.

1. जीएसटी रचना आता फक्त दोन स्लॅबमध्ये — ५% आणि १८%

सर्वप्रथम, जीएसटीचे चार स्लॅब (५%, १२%, १८%, २८%) रद्द करून, आता ८०%–८५% वस्तू या दोन स्लॅबमध्ये समाविष्ट केल्या आहेत:

• ५% स्लॅब: बहुतांश दैनंदिन जीवनावश्यक वस्तू आणि घरगुती वस्तू
• १८% स्लॅब: महागडी घरसमग्री, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि वाहनांसारख्या वस्तूंवर लागू

2. जीवनावश्यक वस्तू आता स्वस्त

• करमुक्त (०%): UHT दूध, पनीर, चपाती, पराठा यांसारख्या भारतीय ब्रेड्स – GST पूर्णपणे रद्द
• ५% स्लॅबवर कपात:
  • पेस्ट्री, मॅकारोनी, बिस्किट, चॉकलेट, बटर, घी, तेल (शेवटी सौम्य समावेश)
  • टॉयलेटरी, पोंछा, टूथब्रश, टूथपेस्ट, शेम्पू, टेबलवेअर आणि इतर घरगुती सामग्री
  • शिक्षणासाठी पुस्तके, काही आवश्‍यक औषधे (उदा. life‑saving medicines, cancer drugs) आणि निवृत्ती विम्यासारख्या सेवा
    

3. मध्यमवर्गीय वस्तू आणि वाहनांचे करही कमी

• १८% स्लॅबवर: लहान गॅस मोटारी (१२ ००cc पेक्षा कमी पेट्रोल, १५००cc किंवा कमी डिझेल), ३५०cc पर्यंतच्या मोटरसायकली, टीव्ही, क्लिम्हायटर, वाशिंग मशीन इ., पूर्वीच्या २८% ऐवजी करमुक्त वस्तूंवर कपात झाली आहे.

4. “Sin goods” व डी-आलंकारिक वस्तूंवर उच्च कर लागू

खराब आरोग्यासाठी किंवा निवृत्तीकरिता असलेल्या वस्तूंवर उच्च कर कायम ठेवलेला आहे:

• ४०% स्लॅब: पान मसाला, सिगारेट, गुटखा, बिडी, कार्बोनेटेड पेय, उच्च क्षमतेची वाहनं (मोटारसायकली ३५०cc पेक्षा मोठी, फॅन्सी कार, यॉट, हेलिकॉप्टर)

5. उद्योगांनी ग्राहकांपर्यंत बचत पोहोचविण्याचे आश्वासन

पियुष गोयल यांनी जाहीर केले की कंपन्यांनी GST कपात होऊन बचत थेट ग्राहकांपर्यंत पोहोचवावी असे आश्वासन दिले आहे. उद्योगांनी यासाठी तात्काळ तयारी सुरू केल्याचे स्पष्ट केले.

एमपीचे मुख्यमंत्री मोहन यादव यांनीही या बदलांचे स्वागत केले आणि या सुधारणा लगभग ९०% लोकसंख्येसाठी क्रांतिकारी ठरणार असल्याचे म्हटले.

6. काही राज्यांमध्ये महसुली चिंता

केरळचे वित्तमंत्री K. N. Balagopal यांनी या सुधारणांमुळे राज्याला ₹२५०० कोटींची महसुली घट होईल असे सांगितले. केंद्राने नुकसान भरपाईसाठी काही तयारी केली नाही, अशी तक्रार त्यांनी व्यक्त केली.

निष्कर्ष

नव्या जीएसटी संरचनेचा लाभ गृहस्थांना, विद्यार्थ्यांना, विमाधारकांना आणि खरेदीदारीचे नियोजन करणाऱ्या सर्वांना होणार आहे. दिवाळी आणि नवरात्रच्या पर्वाला हे उपाय मध्यमवर्गीय आणि अन्नआधारित खर्चावर थेट परिणाम करणार्‍या देखील आहेत.
तरीसुद्धा, काही राज्यांना महसुली ताण जाणवेल, तरीही सरकारने उद्योगांना बचत थेट ग्राहकांना पोहोचवण्याचे बळकट निर्देश दिले आहेत.