डोनाल्ड ट्रम्पची टॅरिफ धोरण: फायदे, तोटे व जागतिक अर्थव्यवस्थेवरील परिणाम

प्रस्तावना
अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी अप्रिल 2025 मध्ये सुरू केलेल्या जबरदस्त “लिबरेशन डे” टॅरिफ धोरणाने जागतिक व्यापार आणि आर्थिक स्थिरतेत मोठी हलचाल घडवून आणली. या लेखात आपण या धोरणाच्या उद्देशांपासून ते त्याच्या परिणामांपर्यंत सखोलपणे पाहणार आहोत, आणि त्याची जागतिक, देशांतर्गत व भारतीय दृष्टीने स्पष्ट समीक्षा करणार आहोत.

1. धोरणाची रूपरेषा

• Universal Tariff (सर्वसमावेशक टॅरिफ):
  5 एप्रिल 2025 पासून सर्व आयात वस्तूंवर किमान 10% टॅरिफ लागू करण्यात आला .
• Reciprocal Tariffs (परस्पर टॅरिफ):
  अमेरिका विरोधातील असमान व्यापार व्यवहारांचा प्रत्युत्तर म्हणून, सुमारे 90 देशांवर विविध टॅरिफ दर (11% ते 50%) लागू करण्यात आले . चीन (34%), युरोपियन युनियन (20%), जपान (24%), कोरिया (25%), तैवान (32%) असे उच्च टॅरिफ ठेवण्यात आले होते .

2. आर्थिक परिणाम आणि विश्लेषण

• महागाई आणि घरगुती खर्च:
  Yale Budget Lab च्या अंदाजानुसार या टॅरिफमुळे घरगुती वर्षे $3,800–$4,900 इतकी वाढू शकते, मुख्यतः महागाईमुळे .
• GDP आणि नोकरीवर परिणाम:
  Penn Wharton Budget Model नुसार, 10 वर्षांत GDP 6% आणि वेतन 5% नी कमी होण्याचा धोका आहे; मध्यम उत्पन्नाच्या घरांसाठी जीवनभर लागत $22,000 इतकी होऊ शकते .
• उद्योग क्षेत्रावर परिणाम:
  अनेक कंपन्यांना आपल्या बेरीज संरचनेत बदल करावा लागल्याने उत्पादन कमी, खर्च वाढ आणि रोजगारात घट उद्भवली .

3. जागतिक व्यापारी प्रतिसाद व राजकीय परिणाम

• प्रतिकारात्मक उपाययोजना:
  चीन, EU, कॅनडा इत्यादी देशांनी अमेरिका विरोधात त्यांचे टॅरिफ लागू केले; त्यामुळे व्यापारी तणाव वाढला .
• दीर्घकालीन व्यापार संबंधांवर परिणाम:
  या धोरणांनी जगातील व्यापार संबंधांमध्ये अनिश्चितता वाढवून जागतिक व्यापार व्यवस्थेत ढासळलेली विश्वासार्हता निर्माण केली .

4. कायदेशीर आव्हाने

• अधिकार ओलंघण्याच्या आरोपांचा निकाल:
  अमेरिकेच्या आंतरराष्ट्रीय व्यापार न्यायालयाने “लिबरेशन डे” टॅरिफ जाहीर करण्याच्या अधिकाराबाबत धोरण अवैध असल्याचे म्हटले आणि त्यावर कायमस्वरूपी बंदी घातली. तरीही, प्रशासनाने अपील दाखल केली आहे आणि लागू स्थिती तात्पुरती कायम आहे .

5. संयुक्त निष्कर्ष

मुद्दा सारांश उद्दिष्ट अमेरिकी उत्पादन पुनर्जीवित करणे; व्यापार तटसंबंध सुधार प्रतिकूल परिणाम महागाई, GDP व रोजगार घट, अमेरिकेतील ग्राहक व उद्योगांना ओझं जागतिक प्रतिसाद व्यापारी तणाव, टॅरिफच्या उत्तरांमुळे व्यापार आघात कायदेशीर संघर्ष टॅरिफवर न्यायालयीन बंदी, प्रशासनाची आव्हानात्मक भूमिका

ट्रम्प यांच्या टॅरिफ धोरणाचे उद्दिष्ट स्पष्ट असले तरी, त्याचे व्यापक आणि दीर्घकालीन परिणाम सकारात्मक नसून आर्थिक स्थिरतेवर चांगले परिणाम साधण्यात अपयशी ठरत आहेत.