B.Ed झालंय मात्र नोकरी मिळेना; करता येतील तुम्हाला ही 8 काम

B.Ed शिकल्यानंतर काय करावे? हा प्रश्न अनेक शिक्षणप्रेमी विद्यार्थी विचारतात. Bachelor of Education (B.Ed) ही पदवी शिक्षणक्षेत्रात प्रवेश करण्याचा एक महत्त्वाचा टप्पा असतो. या पदवीनंतर तुम्हाला शिक्षक म्हणून कारकीर्द सुरू करण्याबरोबरच अनेक शैक्षणिक व व्यावसायिक संधी देखील उपलब्ध होतात.

🧑‍🏫 B.Ed शिकल्यानंतर मिळणाऱ्या संधी

खाली B.Ed पूर्ण केल्यानंतर करता येणाऱ्या प्रमुख गोष्टींची यादी दिली आहे:

• शिक्षक म्हणून नोकरी:

B.Ed पदवी पूर्ण केल्यानंतर शिक्षक म्हणून शासकीय व खाजगी शाळांमध्ये नोकरीच्या संधी उपलब्ध होतात. प्राथमिक (1 वी ते 5 वी), माध्यमिक (6 वी ते 10 वी) व उच्च माध्यमिक (11 वी-12 वी) स्तरावर विषय शिक्षक म्हणून काम करता येते. शासकीय शाळांमध्ये नोकरीसाठी TET, CTET किंवा राज्यस्तरीय शिक्षक पात्रता परीक्षा (MHTET) उत्तीर्ण करावी लागते. नवोदय विद्यालय, केंद्रीय विद्यालय, झेडपी शाळा अशा संस्था शिक्षक भरती करतात. तसेच खासगी शाळांमध्ये अनुभव व कौशल्याच्या आधारेही नोकरी मिळू शकते. शिक्षक म्हणून स्थिर व सन्मानाची कारकीर्द घडवता येते.

• खाजगी शिकवणी किंवा कोचिंग क्लास:

B.Ed नंतर तुम्ही स्वतःचा खाजगी शिकवणी वर्ग किंवा कोचिंग क्लास सुरू करू शकता. शालेय अभ्यासक्रमातील विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन देणे, स्कॉलरशिप परीक्षांची तयारी करून घेणे, तसेच स्पर्धा परीक्षांसाठी कोचिंग देणे यासाठी तुमच्या ज्ञानाचा उपयोग होतो. शहरांमध्ये तसेच ग्रामीण भागातही शिक्षणाची मागणी वाढत असल्यामुळे कोचिंग क्लासेसला चांगली मागणी असते. ऑनलाइन शिकवणी घेण्याचीही संधी आहे. यामध्ये वेळेचे स्वातंत्र्य, आर्थिक उत्पन्न आणि विद्यार्थ्यांशी थेट संपर्क याचे फायदे मिळतात. चांगल्या नियोजनासह आणि गुणवत्तापूर्ण अध्यापनामुळे तुमचा क्लास ब्रँड बनू शकतो.

हे नक्की वाचाच

Vivo V50e भारतात लॉन्च: जबरदस्त कॅमेरा, 90W चार्जिंग आणि प्रीमियम AMOLED डिस्प्लेसह सुरुवातीची किंमत ₹2*****

• उच्च शिक्षण:

B.Ed पूर्ण केल्यानंतर शिक्षण क्षेत्रात अधिक प्रगतीसाठी तुम्ही विविध पदव्युत्तर अभ्यासक्रम करू शकता. यामध्ये M.Ed (Master of Education) हा सर्वात प्रमुख कोर्स असून तो शिक्षणशास्त्रातील सखोल ज्ञान व संशोधनाच्या दृष्टीने उपयुक्त ठरतो. तसेच M.A (Education), Ph.D. in Education, Diploma in School Management, Special Education Courses हे देखील पर्याय आहेत. NET/SET सारख्या परीक्षा उत्तीर्ण करून तुम्ही महाविद्यालयात प्राध्यापक म्हणूनही काम करू शकता. उच्च शिक्षणामुळे शैक्षणिक धोरणनिर्मिती, संशोधन, प्रशिक्षण व प्रशासन यामध्ये करिअर करण्याच्या संधी खुल्या होतात.

• शैक्षणिक प्रशासकीय नोकऱ्या:

B.Ed नंतर केवळ अध्यापनच नव्हे, तर शैक्षणिक प्रशासन क्षेत्रातही करिअरच्या संधी उपलब्ध असतात. शिक्षण विभागातील BEO (Block Education Officer), CRC/BRC Coordinator, Education Officer, Project Head (SSA, RMSA) यांसारख्या पदांवर नोकरी करता येते. या नोकऱ्यांमध्ये शाळा व्यवस्थापन, शिक्षक प्रशिक्षण, गुणवत्ता नियंत्रण, शैक्षणिक योजना अंमलबजावणी अशा जबाबदाऱ्या असतात. या पदांसाठी M.Ed, MSW, MA (Education) सारखी पदवी व स्पर्धा परीक्षांची तयारी गरजेची असते. शासन व NGO क्षेत्रात शैक्षणिक धोरणे राबवण्यासाठी अशा नोकऱ्यांची मोठी मागणी असते. यामुळे तुम्ही शिक्षण क्षेत्रात नेतृत्व भूमिका बजावू शकता.

• ऑनलाइन शिक्षण व्यासपीठावर काम:

B.Ed केल्यानंतर तुम्ही विविध ऑनलाइन शिक्षण व्यासपीठांवर शिक्षक, विषयतज्ज्ञ किंवा कंटेंट क्रिएटर म्हणून काम करू शकता. Byju’s, Unacademy, Vedantu, Testbook, Teachmint, WhiteHat Jr यांसारख्या नामांकित कंपन्यांमध्ये शिक्षकांना चांगली मागणी आहे. तुम्ही व्हिडिओ लेक्चर्स तयार करणे, लाइव क्लासेस घेणे, अभ्यासक्रम तयार करणे, MCQ व नोट्स बनवणे यासारखे काम करू शकता. ऑनलाइन शिक्षणाच्या वाढत्या ट्रेंडमुळे घरबसल्या काम व उत्पन्न मिळवण्याची संधी निर्माण झाली आहे. इंग्रजी, गणित, विज्ञान, स्पर्धा परीक्षा, कोडिंग अशा विविध विषयांत तज्ज्ञ असणाऱ्यांना विशेष संधी उपलब्ध आहेत.

• प्राध्यापक म्हणून करिअर:

B.Ed नंतर प्राध्यापक म्हणून करिअर करण्यासाठी तुम्हाला संबंधित विषयात M.Ed किंवा M.A (Education) आणि NET/SET परीक्षा उत्तीर्ण करणे आवश्यक असते. हे पात्रता निकष पूर्ण केल्यावर तुम्ही महाविद्यालये, D.Ed कॉलेज, B.Ed कॉलेज, शैक्षणिक विद्यापीठे यामध्ये प्राध्यापक, सहाय्यक प्राध्यापक किंवा व्याख्याता म्हणून नोकरी करू शकता. प्राध्यापक पद हे अत्यंत सन्मानाचे व शैक्षणिकदृष्ट्या समृद्ध करणारे असते. यामध्ये विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन करणे, संशोधन करणे, अभ्यासक्रम विकसित करणे आणि शैक्षणिक परिषदांमध्ये सहभाग घेणे अशा जबाबदाऱ्या असतात. शिक्षणात गाढा अभ्यास असणाऱ्यांसाठी ही उत्तम कारकीर्द आहे.

• स्पर्धा परीक्षांची तयारी:

B.Ed नंतर अनेक शासकीय नोकऱ्यांसाठी स्पर्धा परीक्षांची तयारी करता येते. तुम्ही MPSC, UPSC, ZP भरती, ग्रामसेवक, तलाठी, पोलीस भरती, तसेच शिक्षणाधिकारी, शिक्षण सेवक, SSC CGL, RAILWAY अशा परीक्षांसाठी पात्र ठरता. शिक्षणातील पार्श्वभूमीमुळे शिक्षणाशी संबंधित पदांमध्ये विशेष संधी असतात. तसेच शिक्षक भरतीसाठी TET, CTET, KVS, NVS परीक्षा आवश्यक असते. योग्य मार्गदर्शन, अभ्यासक्रमाचे नियोजन आणि नियमित सराव केल्यास स्पर्धा परीक्षांमध्ये यश मिळवता येते. अशा परीक्षा तुम्हाला सरकारी नोकरी, स्थैर्य व प्रतिष्ठा देतात. शिक्षण क्षेत्रातील अनुभव स्पर्धा परीक्षांमध्येही फायदेशीर ठरतो.

• स्वतंत्र शिक्षण संस्थेची स्थापना:

B.Ed नंतर तुम्ही स्वतःची शिक्षण संस्था, प्ले स्कूल, डे केअर सेंटर, ट्यूशन क्लास किंवा स्पर्धा परीक्षा कोचिंग क्लास सुरू करू शकता. यासाठी शैक्षणिक पार्श्वभूमी, नियोजन, जागा व आवश्यक परवाने आवश्यक असतात. आजच्या काळात गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाची गरज वाढली आहे, त्यामुळे चांगल्या व्यवस्थापनासह चालवलेली संस्था यशस्वी होऊ शकते. ऑनलाइन व ऑफलाइन दोन्ही पद्धतीने शिक्षण सेवा देता येते. शिक्षण क्षेत्रातील व्यवसायात सामाजिक प्रतिष्ठा, आर्थिक उत्पन्न आणि इतर शिक्षकांना रोजगार देण्याची संधी असते. तुमच्या कल्पकतेनुसार शिक्षण संस्थेला एक ब्रँडमध्ये रूपांतर करता येते.

🎓 B.Ed नंतर पुढील अभ्यासक्रम

• M.Ed (Master of Education)
• MA (Education)
• Ph.D. in Education
• Diploma in School Administration
• Certificate Courses in Special Education

🌟 निष्कर्ष

B.Ed ही केवळ एक शिक्षण पदवी नसून ती तुमचं भवितव्य घडवणारी संधी आहे. शिक्षक, प्रशिक्षक, प्रशासक, संशोधक किंवा उद्योजक या कोणत्याही मार्गाने तुम्ही यशस्वी होऊ शकता. योग्य दिशा, सातत्य आणि प्रयत्न केल्यास B.Ed नंतर तुमच्यासाठी अनेक दारे उघडतात.