कर्मचारी भविष्य निधी संघटना (EPFO) अंतर्गत पेन्शन आणि भविष्यातील लाभ
ईपीएफओ म्हणजे काय?
ईपीएफओ (कर्मचारी भविष्य निधी संघटना) अंतर्गत भारतातील सर्व कर्मचाऱ्यांसाठी पीएफ (प्रॉविडंट फंड) अर्थात भविष्य निधी नियोजित केला जातो. कर्मचाऱ्यांच्या मूळ पगारातून एक ठरावीक रक्कम बाजूला काढली जाते आणि ती रिटायरमेंट फंडासाठी जमा केली जाते. यामध्ये संकलित झालेल्या निधीचा लाभ कर्मचाऱ्याला भविष्यात मिळतो, विशेषतः रिटायरमेंटनंतर त्याच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी.
कर्मचाऱ्यांना किमान 10,000 रुपये पेन्शनचा लाभ
फार कमी लोकांना माहित आहे की, ईपीएफ अंतर्गत पेन्शन योजनेमुळे कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या पगारावर कमी वेतन असतानाही 10,000 रुपये पर्यंत पेन्शन मिळू शकते. उदाहरणार्थ, एखाद्याचा पगार 15,000 रुपये असेल तरीही तो रिटायरमेंटनंतर 10,000 रुपयांपर्यंत पेन्शनसाठी हक्कदार ठरू शकतो.
पेन्शनसाठी पात्रता निकष
ईपीएफओ अंतर्गत किमान 10 वर्षे कामाचा कालावधी पूर्ण करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना पेन्शनसाठी पात्र मानले जाते. त्याचबरोबर, 58 वर्षांचे वय पूर्ण असणे आवश्यक आहे.
केंद्रीय श्रम मंत्र्यांची महत्त्वपूर्ण घोषणा
केंद्रीय श्रम मंत्री मनसुख एल. मंडाविया यांनी वाढत्या महागाईला विचारात घेऊन ईपीएफओ अंतर्गत पेन्शनच्या बेसिक वेतनाची मर्यादा वाढवण्याची घोषणा केली आहे. म्हणजेच 2025 पासून कर्मचाऱ्यांना मिळणारे बेसिक वेतन 15,000 रुपयांवरून वाढून 21,000 रुपयांपर्यंत जाईल.
पेन्शन गणनेचा फॉर्मुला
ईपीएस (कर्मचारी पेन्शन योजना) अंतर्गत पेन्शनची गणना एका विशिष्ट फॉर्मुल्यानुसार केली जाते:
> पेन्शन = बेसिक पेन्शन योग्य वेतन × पेन्शन योग्य सेवा / 70
उदाहरणानुसार पेन्शन गणना:
1. जानेवारी 2015 ते डिसेंबर 2024 (10 वर्षे, बेसिक वेतन 15,000)
> पेन्शन = (15,000 × 10) / 70 = 2,142.86 रुपये प्रतिमहा
2. जानेवारी 2025 ते डिसेंबर 2049 (25 वर्षे, बेसिक वेतन 21,000)
> पेन्शन = (21,000 × 25) / 70 = 7,500 रुपये प्रतिमहा
एकूण पेन्शन
या दोन्ही कालावधीत एकूण 35 वर्षांच्या सेवेनंतर कर्मचाऱ्याला पेन्शन असेल:
> 2,142.86 + 7,500 = 9,642.86 रुपये प्रतिमहा.
म्हणजेच, एकूण पेन्शन अंदाजे 10,000 रुपयांच्या आसपास असेल, जे रिटायरमेंट नंतर आर्थिक सुरक्षिततेसाठी महत्त्वपूर्ण ठरेल.
